Ból kości ogonowej (kokcygodynia) – przyczyny, objawy, leczenie, ćwiczenia

Nagły ból kości ogonowej może zaniepokoić nawet nie-hipochondryka. Nieprzyzwyczajeni do objawów w tak nisko położonej części kręgosłupa, wymyślamy więc różne choroby. Zazwyczaj niepotrzebnie – kokcygodynia zdarza się dość często i najczęściej wynika z siedzącego trybu życia lub nadwagi. Dolegliwości nie można jednak bagatelizować, ponieważ mogą się pogłębiać i już na wczesnym etapie wpływać na funkcje seksualne. Kiedy udać się do lekarza z bólem kości ogonowej i jak – na wczesnym etapie – pomóc sobie samodzielnie?

Kość ogonowa – gdzie się znajduje i dlaczego jest tak istotna?

Kość ogonowa (czyli również kość guziczna) to ostatni odcinek kręgosłupa. Ma kształt trójkąta i składa się z 3-5 silnie ze sobą połączonych kręgów. Od góry ogranicza ją kość krzyżowa, z którą łączy się za pomocą stawu krzyżowo-guzicznego. Pod sobą nie ma już żadnej kości.

Mimo że kości guzicznej zdecydowanie nie może przypisać okazałych wymiarów, to dla człowieka ma istotne znaczenie. Jej główną rolą jest stabilizacja ciała podczas siedzenia. Ponadto stanowi miejsce przyczepu:

• mięśni (np. dźwigacza odbytu),
• ścięgien i
• więzadeł (np. więzadła odbytowo-guzicznego).

Czy ból kości ogonowej jest groźny?

Ból kości ogonowej zazwyczaj nie jest groźny. Jako ortopeda przestrzegałbym przed nadmiernym stresowaniem się i doszukiwaniem chorób. Po pierwsze – stres może zwiększyć dolegliwości. Po drugie – diagnozę powinieneś pozostawić lekarzowi.

Twoja uwagę powinien jednak zwrócić ból, który utrzymuje się kilka dni lub dodatkowo się nasila. Dlatego w przypadku wystąpienia niepokojących Cię objawów, nie czekaj aż dolegliwości miną same. Zdecydowanie bardziej odpowiedzialnym krokiem jest wizyta u lekarza ortopedy.

Czym objawia się kokcygodynia i gdzie boli?

Objawy bólowe lokalizują się głównie w okolicy kości ogonowej i odbytu. Są określane jako tępe i rozlane. Mogą również sięgać do szpary pośladkowej i pośladków. Ból promieniujący do pośladków i ud jest szczególnie nieprzyjemny i można łatwo pomylić go z rwą kulszową (ischialgią).

Objawy nasilają się podczas dłuższego siedzenia, wstawania i zmiany pozycji podczas leżenia. Bardzo często skarżą się na nie osoby, które mają pracę siedzącą, podczas której siedzą nieprawidłowo. Wówczas wysuwają pośladki do przodu, a tułów do tyłu. Ciężar ciała spoczywa wówczas nie na guzach kulszowych (czyli tam, gdzie powinien), a na kości ogonowej.

Objawy towarzyszące bólowi kości ogonowej

Ból kości ogonowej nie zawsze występuje samodzielnie. Mogą mu towarzyszyć:

• siniak lub opuchlizna w okolicy kości guzicznej, gdy doszło do urazu,
• tkliwość podczas dotyku,
• przewlekłe bóle odcinka lędźwiowego kręgosłupa,
• krwawienia z odbytu mogące wskazywać na hemoroidy.

Kiedy zgłosić się do lekarza z bólem kości ogonowej? 5 sytuacji

Sytuacje, które powinny skłonić Cię do zarezerwowania terminu u lekarza to:

1. Ból utrzymuje się dłużej niż kilka tygodni i to mimo prób samodzielnego leczenia.
2. Ból się nasila, a domowe sposoby nie działają.
3. Występują objawy neurologiczne, takich jak: drętwienie, mrowienie i osłabienie kończyn dolnych, a także trudności z kontrolą pęcherza lub jelit.
4. Ból wystąpił po urazie, upadku lub wypadku. W takiej sytuacji trzeba podjąć diagnostykę pod kątem złamań lub innych poważnych uszkodzeń.
5. Jeśli masz problemy z siedzeniem, zmianą pozycji, leżeniem.

Ból kości ogonowej – przyczyny

Możliwe przyczyny bólu kości ogonowej to:

• siedzący tryb życia,
• nadmierna masa ciała,
• urazy (stłuczenie, złamanie),
• zmiany zwyrodnieniowe,
• przeciążenia mięśni i więzadeł w okolicy kości ogonowej,
• neuralgia splotu krzyżowego,
• kręgozmyk,
• żylaki odbytu (hemoroidy),
• torbiel lub guz kości ogonowej.

Ból kości ogonowej po rowerze

Ból kości ogonowej po jeździe na rowerze powoduje długotrwały nacisk na kość ogonową. Wynika z niewłaściwego ustawienia lub zbyt twardego siodełka, lub nieodpowiedniego dopasowania roweru do anatomii ciała rowerzysty. Wibracje i wstrząsy przenoszone przez siodełko mogą również przyczyniać się do podrażnienia tej okolicy.

Ból kości ogonowej po siedzeniu

Długotrwałe siedzenie w nieprawidłowej pozycji i szczególnie na twardych siedziskach prowadzi do przewlekłego nacisku na kość ogonową. Skutkuje to jej podrażnieniem i bólem. Siedzący tryb życia może również osłabiać mięśnie dolnej części pleców i miednicy, co dodatkowo obciąża kość ogonową.

Kokcygodynia w ciąży

W czasie ciąży ból kości ogonowej jest dość powszechny i wynika z rozluźnienia więzadeł oraz zmian w układzie mięśniowo-szkieletowym, które przygotowują ciało do porodu. Rosnąca macica i zmiana środka ciężkości ciała powodują dodatkowy nacisk na kość ogonową, co może prowadzić do dyskomfortu i bólu.

Ból kości ogonowej po urazie

Uraz kości ogonowej, taki jak upadek na twardą powierzchnię może prowadzić do stłuczenia, złamania lub przemieszczenia tej kości. W wyniku urazu powstaje stan zapalny, który powoduje ostry ból i trudności w siedzeniu oraz poruszaniu się.

Kokcygodynia a rwa kulszowa – czy da się odróżnić jednego od drugiego?

Kokcygodynię i rwę kulszową łączy promieniowanie bólu do pośladka i ud. I właściwie to tyle. Wspólny charakter dolegliwości bólowych może jednak sprawić, że trudno będzie Ci odróżnić jedno schorzenie od drugiego. Bo czy ból promieniujący pochodzi od rwy kulszowej spowodowanej dyskopatią czy od kości ogonowej, której więzadła i mięśnie są podrażnione i uciskane?

Niestety tutaj kończy się Twoja rola pacjenta i stety zaczyna się działanie lekarza. Czyli diagnostyka.

Dla zwiększenia Twojej świadomości zdrowotnej powiem jeszcze, że rwa kulszowa i ból kości ogonowej mogą wystąpić równocześnie. Najczęściej dzieje się to dwojako:

1. Dyskopatia powoduje rwę kulszową, a ta może pośrednio wywołać ból kości ogonowej.
2. Rwa kulszowa i ból kości ogonowej występują niezależnie (np. ból kości guzicznej jest spowodowany stłuczeniem, a pacjent oprócz tego cierpi na rwę kulszową).

6 domowych sposobów na ból kości ogonowej – jak ćwiczyć?

Domowe sposoby na ból kości ogonowej sprawdzą się właściwie w każdym przypadku. W niektórych z nich (np. jeśli podejrzewasz, że ból wystąpił w wyniku pracy siedzącej) mogą okazać się wystarczające, aby ból zniknął. Jeśli jednak doszło do urazu, bo np. upadłeś na twardą ziemię, posłużą wyłącznie jako pierwsza pomoc w łagodzeniu ostrych dolegliwości i zanim pójdziesz do lekarza.

Poniżej znajdziesz 6 sposobów na to, jak złagodzić ból kości ogonowej:

1. Unikaj obciążenia kości ogonowej, czyli np. długotrwałego siedzenia. Jeśli jest to niemożliwe – rób częste przerwy, podczas których możesz postać lub pochodzić kilka minut. Zadbaj o to szczególnie w przypadku bólu spowodowanego urazem lub przeciążeniem.
2. Podczas siedzenia wykorzystaj poduszkę ortopedyczną. Występuje w postaci litery ,,U” lub kółka i zmniejsza nacisk na kość ogonową podczas siedzenia. Jeśli często i długo siedzisz na co dzień – to Twój niezbędnik.
3. Weź leki przeciwbólowe i przeciwzapalne takie jak ibuprofen czy paracetamol. Są dostępne bez recepty i okażą się pomocne po urazie lub w bólu występującym ze stanem zapalnym.
4. Rób zimne i ciepłe okłady. Stosowanie zimnych okładów w celu zmniejszenia obrzęku i bólu, a następnie ciepłych okładów w celu poprawy krążenia krwi i przyspieszenia gojenia. Zimne okłady sprawdzą się w pierwszych dniach po urazie, a ciepłe w późniejszym okresie.
5. Wykonuj delikatne ćwiczenia rozciągające mięśni dolnej części pleców, miednicy i bioder mogą pomóc zmniejszyć napięcie i ból. Możesz je robić w przypadku przewlekłego bólu, który nie jest wynikiem ostrego urazu.
6. Zmodyfikuj dietę i styl życia, a więc zadbaj o spożywanie zdrowych produktów i utrzymanie prawidłowej masy ciała. Jeśli cierpisz na przewlekły ból, masz nadwagę i prowadzisz siedzący tryb życia – ten sposób jest dla Ciebie.

Leczenie bólu kości ogonowej u ortopedy i nie tylko – wszystkie dostępne możliwości

Leczenie bólu kości ogonowej może obejmować kilka metod:

• Iniekcje sterydowe, czyli blokady stawowe. To zastrzyk celowany w miejsce bólu zawierający substancje przeciwbólowe i przeciwzapalne. Wykonuje go ortopeda.
• Fizjoterapia, a więc ćwiczenia wzmacniające i rozciągające mięśnie wokół kości ogonowej, techniki manualne, a także zabiegi takie jak ultradźwięki czy elektroterapia.
• Masaże i techniki manipulacyjne, które mogą pomóc w rozluźnieniu napiętych mięśni oraz poprawieniu ustawienia kości ogonowej.
• Zabieg chirurgiczny w przypadku złamania kości ogonowej z przemieszczeniem i obecnością wielu odłamów.

4 najczęstsze pytania nt. bólu kości ogonowej

1. Czy kokcygodynia może wpływać na funkcje seksualne?

Ból kości ogonowej może wpływać na komfort i jakość życia seksualnego. Dolegliwości w obszarze miednicy mogą pojawiać się w wyniku zmiany pozycji czy obciążenia podczas współżycia.

2. To możliwe, aby ból kości ogonowej świadczył o nowotworze?

Nowotwór kości ogonowej jest możliwy, ale sam jej ból rzadko kiedy wskazuje na nowotwór. Najczęściej choroba nowotworowa współistnieje z innymi objawami takimi jak ból i trudność w oddawaniu moczu, przewlekły ból pleców czy zaparcia. Pamiętaj jednak, że ból kości ogonowej w połączeniu z tymi objawami wcale nie musi wskazywać na nowotwór. Zaparcia mogą wynikać z nieprawidłowej pracy jelit, a ból kręgosłupa z siedzącego trybu życia. Jeśli jednak Twój stan zdrowia Cię niepokoi, skonsultuj się z lekarzem.

3. Czy od kości ogonowej może boleć odbyt?

Mięśnie odpowiadające za czynność odbytu (dźwigacz odbytu) oraz mięśnie dna miednicy przyczepiają się do kości ogonowej. Kokcygodynia jest zatem ściśle powiązana z bólem analnym, ponieważ jej ucisk lub uraz wiąże się jednocześnie z dolegliwościami mięśni odbytowych.

4. Czy ból kości ogonowej można całkowicie wyleczyć?

Jeśli kokcygodynia jest spowodowana urazem lub przeciążeniem są bardzo duże szanse, aby ból zniknął. Skuteczne leczenie obejmuje zmiany w stylu życia, stosowanie odpowiednich poduszek ortopedycznych, ćwiczenia fizjoterapeutyczne oraz, w niektórych przypadkach, leczenie farmakologiczne lub zabiegi medyczne. Jednakże, w przypadkach przewlekłych lub związanych z innymi schorzeniami (np. zwyrodnienia), leczenie może być bardziej skomplikowane i wymagać dłuższej terapii.

Bibliografia

1. Benditz A., Coccygodynia – an often underestimated clinical picture, Z Rheumatol 2023, 82(1): 25-30.
2. Dampc B., Słowiński K., Coccygodynia – patogeneza, diagnostyka i terapia. Przegląd piśmiennictwa, Pol Przegl Chir 2017, 89 (4): 34-41.
3. Dampc B., Słowiński K., Nieoperacyjne leczenie coccygodynii z leczenia manualnego – opis przypadku, Med. Rehabil 2021, 25(1): 37-43.

Przeczytaj też:

• Bóle przeciążeniowe odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa (lumbago)
• Zastrzyk nadtwardówkowy Warszawa – na ból dolnego odcinka pleców oraz rwę kulszową
• Entezopatia krętarza większego – co ją powoduje i jak leczyć zapalenie ścięgien mięśni pośladkowych?