Zaciskające zapalenie pochewki ścięgna występuje najczęściej w obrębie nadgarstka i ręki. Gdy patologią dotknięte są ścięgna prostownika krótkiego kciuka (ang. extensor pollicis brevis – EPB) i odwodziciela długiego kciuka (z ang. APL – adductor pollicis longus) w pierwszym przedziale prostowników, wówczas stan taki określany jest zespół de Quervaina. Jakie są objawy i przyczyny tej choroby? Na czym polega leczenie zachowawcze i operacyjne zapalenia pochewek ścięgnistych nadgarstka?
Spis treści
Zespół de Quervaina – czym jest i kogo dotyczy zapalenie pochewek ścięgnistych?
Choroba de Quervaina to schorzenie z grupy entezopatii. Nazwa schorzenia pochodzi od nazwiska szwajcarskiego lekarza Fritza de Quervaina, który opisał swoje doświadczenie w 1895 roku. Dochodzi do niego w wyniku zapalenia pochewki ścięgnistej I przedziału prostowników. Przedział ten zawiera 2 ścięgna:
mięśnia odwodziciela długiego kciuka,
prostownika krótkiego kciuka.
Choroba kobiet? Tzw. kciuk matki
Zespół de Quervaina dotyczy 1% społeczeństwa i dotyka najczęściej kobiety w wieku 40 – 50 lat (częstotliwość 6 razy większa niż u płci męskiej). Zdarza się, że na dolegliwości związane z zapaleniem pochewek ścięgna cierpią również kobiety w ciąży lub które opiekują się niemowlętami do szóstego miesiąca życia – tzw. kciuk matki.
Przyczyny powstawania choroby
Przyczyny zespołu de Quervaina najczęściej nie są znane, choć choroba częściej występuje u osób wykonujących częste ruchy kciukiem. Dotyczy to np. kelnerów czy stolarzy, a w obecnych czasach również dużej grupy pracowników biurowych.
Choroba ta jest charakterystyczna również dla młodych matek, noszących na rękach nowo narodzone dziecko. Zapalenie pochewek, które poprzedza zaciskanie, może wynikać z różnych patologii kolagenu lub powtarzających się łagodnych urazów. Choroba de Quervaina występuje częściej u pacjentów z chorobami reumatycznymi np. reumatologicznym zapaleniem stawów (RZS).
Objawy choroby de Quervaina
Pacjenci cierpiący na zespół de Quervaina zgłaszają się do mnie z następującymi objawami:
chroniczny, trwający kilka tygodni, a nawet miesięcy ból po promieniowej stronie nadgarstka lub u podstawy kciuka (nasilający się przy ruchach kciuka, zwłaszcza przy jego prostowaniu i przywiedzeniu),
widoczny w badaniu klinicznym nieduży obrzęk i tkliwość całej okolicy I przedziału nadgarstka (szczególnie dotyczy to obszaru tuż nad wyrostkiem rylcowatym kości promieniowej).
Test Finkelsteina
Aby potwierdzić diagnozę zespołu de Quervaina, wykonuje się tzw. test von Finkelsteina. Wykonuje się go w następujący sposób:
Zginamy kciuk.
Zginamy na nim pozostałe palce – ważne, aby pięść była lekko zaciśnięta z kciukiem w środku.
Następnie odchylamy dłoń w stronę łokcia – na zewnątrz, ku dołowi (patrz na ilustrację poniżej). Jeżeli przy wykonywaniu tej czynności powstaje ból, istnieje duże prawdopodobieństwo, że mamy do czynienia z zapaleniem pochewki ścięgnistej nadgarstka.
Różnicowanie i diagnostyka
Należy jednak pamiętać, że podobne objawy mogą być także wywołane:
zwyrodnieniem stawu śródręczno-czworobocznego, między kością łódeczkowatą a czworoboczną większą i mniejszą,
zwyrodnieniem w stawie promieniowo-nadgarstkowym,
uwięźnięciem nerwu powierzchownego promieniowego lub
nerwiakiem lub
tzw. objawem skrzyżowania – zapaleniem pochewek ścięgna w miejscu krzyżowania się I i II przedziału prostowników (prostownik promieniowy długi i krótki).
Badanie obrazowe nadgarstka – RTG
Dodatkowym badaniem, które wykluczy powyższe scenariusze jest badanie rentgenograficzne (RTG) bolesnej okolicy nadgarstka. Choć z reguły w zespole de Quervaina będzie ono prawidłowe, to posłuży do odrzucenia wyżej wymienionych dolegliwości. Badanie USG jest przydatne w celu potwierdzenia odczynu zapalnego wokół ścięgien.
Do jakiego lekarza się udać?
W celu przeprowadzenia badania fizykalnego oraz obrazowego mającego na celu diagnozę lub wykluczenie zespołu de Quervaina, należy udać się do lekarza ortopedy.
Leczenie nieoperacyjne zespołu de Quervaina – ortezy, kortykosteroidy
Leczenie nieoperacyjne choroby de Quervaina zakłada stosowanie ortezy, kortykosteroidów czy fizykoterapię. Wśród ważnych wskazań podczas leczenia zachowawczego znajduje się unikanie wykonywania czynności, które powodują ból nadgarstka – zaciskanie pięści czy chwytanie ciężkich przedmiotów.
Swoim pacjentom polecam również:
rehabilitację poprzez fizykoterapię – ultradźwięki,
krioterapię – leczenie ciepłem i zimnem,
jonoforezę.
Zadowalające efekty przynoszą ostrzyknięcia bolesnego miejsca kortykosteroidami. Osobiście jeśli mam dostępny aparat wykonuję iniekcję pod kontrolą USG.
Ok. 70% pacjentów już po jednej dawce leku podanego do I przedziału prostowników doświadcza zmniejszenia objawów. Druga dawka miała przełożenie na zwiększoną skuteczność leku podczas badań.
Należy jednak pamiętać, że kortykosteroidy podane miejscowo diabetykom może wywoływać niepożądane objawy. Wiąże się to ze znaczącym zwiększeniem poziomu glukozy we krwi.
W przypadkach nieudanego leczenia zachowawczego, rozwiązaniem może być operacja. Polega ona odbarczeniu, czyli uwolnieniu I przedziału prostowników poprzez nacięcie pochewki ścięgnistej i przecięcie troczka.
Zabieg wykonuje się w krótkotrwałym niedokrwieniu kończyny na skutek założonej opaski uciskowej i przy znieczuleniu miejscowym.
Istnieją 2 główne metody przeprowadzania operacji – otwarta i endoskopowa, choć niektórzy chirurdzy opisali też techniki przezskórne.
Przebieg operacji wygląda następująco:
Metoda otwarta zakłada wykonanie cięcia długości 3-4 cm od strony grzbietowej do dłoniowej.
Po przecięciu troczka uwidacznia się ścięgno mięśnia prostownika krótkiego kciuka, które jest położone najbardziej grzbietowo.
Utrzymując kciuk odwiedziony, a nadgarstek zgięty, unosi się oba ścięgna prostowników znad ich rowka.
Następnie zaszywa się wyłącznie skórę właściwą za pomocą kilku pojedynczych szwów skórnych. Ponieważ nacięcie skóry jest niewielkie, po wygojeniu zostaje kosmetyczny ślad.
Zdjęcie szwów następuje zazwyczaj w ciągu 10-14 dni.
Bardzo istotne podczas zabiegu jest uważanie na to, by nie przeciąć powierzchownej gałązki nerwu promieniowego, ponieważ można pacjentowi bardziej zaszkodzić niż czynią to dolegliwości związane z chorobą de Quervaina.
Gdy występują, usuwa się pozapalne zrosty, czyli zmienioną zapalnie błonę maziową ścięgien prostowników. Do technikaliów, na które musi uważać chirurg należą zmienność anatomiczna liczby poszczególnych pasm odwodziciela długiego kciuka oraz występujący u niektórych pacjentów dodatkowy wewnętrzny przedział dla prostownika krótkiego kciuka.
Rokowanie dla pacjentów z zapaleniem pochewek ścięgnistych
Rokowania dla pacjentów cierpiących na chorobę de Quervaina są z reguły dobre. Tak jak w przypadku innych schorzeń, zastosowanie różnych opcji leczenia zachowawczego daje pozytywne rezultaty.
Z kolei w przypadku pacjentów kwalifikujących się do operacji, 90% zabiegów kończy się sukcesem.
Specjalizuję się w ortopedii i traumatologii. Regularnie wykonuję USG narządu ruchu. Moim celem jest jak najmniej inwazyjny oraz szybki powrót do pełnego zdrowia u pacjentów. Pracuję w Szpitalu Zachodnim w Grodzisku Mazowieckim koło Warszawy. Pacjentów przyjmuję w gabinecie prywatnym na warszawskim Ursusie oraz w kilku innych poradniach. Zachęcam do bezpośredniego kontaktu - tel. 796-995-486 lub mailowo. Więcej na mój temat przeczytają Państwo w zakładce O mnie.
