Rodzaje znieczulenia – ogólne, regionalne, miejscowe – czym są? Przeciwskazania, możliwe powikłania

Czasem operacja ratuje życie, a czasem jest jedynie zabiegiem estetycznym. Nie byłoby jednak żadnej z tych rzeczy gdyby nie opieka anestezjologiczna. To właśnie zastosowane przez anestezjologa chociażby znieczulenie regionalne podpajęczynówkowe, znieczulenie regionalne zewnątrzoponowe czy też blokada przewodzenia bólu. Aby jednak zarówno znieczulenie ogólne czy też znieczulenie miejscowe nasiękowe lub powierzchniowe doszło do skutku, niezbędny jest wcześniejszy wywiad medyczny oraz szereg badań przed jego wprowadzeniem. Jakie są rodzaje znieczuleń? O czym należy pamiętać oraz jak się przygotować do narkozy? Czy należy się obawiać potencjalnych skutków ubocznych? Z niniejszego artykułu dowiedzą się Państwo wszystkiego co ważne, aby we właściwy i przede wszystkim bezpieczny sposób przejść przez wszystkie etapy znieczulenia, od iniekcji aż po wybudzenie z narkozy.

Żaden zabieg ani operacja nie należą do najprzyjemniejszych rzeczy. Zdecydowana większość z nas wolałaby uniknąć tego typu ingerencji w swój organizm. Jednak nie wszystko jesteśmy w stanie sobie zaplanować. Na szczęście, w sukurs pacjentom, a także lekarzom, potrzebującym idealnych warunków do przeprowadzania zabiegów, przychodzi szereg wypracowanych przez lata metod znieczulania.

Znieczulenie  – czym jest oraz jakie są jego rodzaje?

Jak mówi definicja, znieczulenie charakteryzuje się szeregiem działań mających na celu uniemożliwienie pacjentowi odczucia bólu podczas wykonywanej w jego ciele ingerencji. Osobą odpowiedzialną za dokonanie tej czynności jest zazwyczaj anestezjolog, jednak w określonych sytuacjach takich jak np. wizyta u stomatologa, znieczulenie miejscowe przeprowadza chirurg bądź też sam stomatolog.

W zależności od charakteru wykonywanego zabiegu, wybór rodzaju znieczulenia zawsze należy do anestezjologa. Lekarz ten po uprzednim wywiadzie medycznym kwalifikuje pacjenta do określonej metody anestezji, określając wcześniej jego stan zdrowia oraz rodzaj operacji.

Spośród znanych rodzajów znieczulenia do najważniejszych należy zaliczyć:

• znieczulenia przewodowe, a wśród nich znieczulenie nerwów obwodowych oraz znieczulenie ośrodkowe, dodatkowo dzielące się na podpajęczynówkowe oraz zewnątrzoponowe.
• znieczulenie ogólne,
• znieczulenia miejscowe, a wśród nich powierzchniowe i nasiękowe.

Jak przygotować się do znieczulenia?

Każdy pacjent kwalifikujący się do zabiegu posiada bezwzględny zakaz spożywania posiłków co najmniej przez okres 6 godzin, a najczęściej pacjentowi nie wolno jeść od północy dnia poprzedzającego operację. Na dwie godziny przed zabiegiem powinien on również zaprzestać przyjmowanie jakichkolwiek płynów. Nie wskazane jest spożywanie alkoholu później niż 24 godziny przed planowanym zabiegiem.

Równie ważne w przypadku znieczulenia, jest poinformowanie lekarza prowadzącego terapię o ewentualnym przyjmowaniu leków wpływających na krzepnięcie krwi oraz zaprzestanie przyjmowania leków na cukrzycę. W tym wypadku wymagana jest stała kontrola stężenia glukozy we krwi.

Uzupełnieniem przygotowań do znieczulenia jest chwilowe pozbycie się protez ortodontycznych oraz szkieł kontaktowych, a także usunięcie wszelkiej biżuterii. Zalecane jest również zmycie z paznokci lakieru na czas trwania znieczulenia.

Na czym polegają znieczulenia przewodowe – podpajęczynówkowe i zewnątrzoponowe oraz znieczulenia nerwów obwodowych?

Znieczulenie przewodowe nerwów obwodowych polega na analgosedacji leku znieczulającego w okolicę nerwów odpowiedzialnych za konkretną partię ciała, czego efektem jest zazwyczaj zahamowanie odczuwania przez pacjenta uczucia bólu, a także bodźców termicznych. Ten rodzaj znieczulenia może też powodować blokadę ruchową.

Znieczulenie podpajęczynówkowe – jest odłamem blokady centralnej. Iniekcja leku znieczulającego nakierowana jest bezpośrednio do płynu mózgowo – rdzeniowego za pośrednictwem worka oponowego. Zastrzyk wykonuje się w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Blokada wynikająca z zastosowania leku może trwać od 4 – 6 godzin.

Znieczulenie zewnątrzoponowe – polega na nakłuciu w przestrzeni zewnątrzoponowej w odcinku piersiowym lub lędźwiowym, a następnie za pomocą umieszczonego wenflonu, podawaniu leków znieczulenia miejscowego. Znieczulenie to należy do najskuteczniejszych sposobów leczenia bólu pooperacyjnego.

Kiedy stosuje się znieczulenia regionalne (przewodowe)?

Do najczęstszych sytuacji, podczas których wykorzystywane jest znieczulenie regionalne, należą porody metodą cesarskiego cięcia oraz tzw. analgeza pooperacyjn,a czyli próba uśmierzenia wyjątkowo uporczywego bólu wywołanego ciężką i rozległą operacją. Anestezja przewodowa, czyli blokada regionalna pozwala na zachowanie przytomności pacjenta oraz jego świadomości w czasie wykonywanego zabiegu.

Przeciwskazania i wymagane badania

Znieczulenie regionalne pomimo iż nie należy do tych najbardziej ryzykownych i zagrażających zdrowiu pacjenta, wymaga również spełnienia określonych warunków. Na pewno sedacja ta nie powinna być wykonywana w przypadku:

• zbyt niskiego ciśnienia tętniczego,
• problemów z krzepliwością krwi oraz
• jakiejkolwiek infekcji skóry w miejscu ukłucia igłą lub kaniulą, z tatuażami włącznie.

Decyzje o zastosowaniu tego typu znieczulenia podejmuje lekarz po uprzednim przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem oraz ogólne badania stanu serca, płuc oraz układu nerwowego. Istotny jest również prawidłowy stan nerek, wątroby czy też potencjalne obciążenia genetyczne.

Możliwe powikłania po znieczuleniu przewodowym

Mimo że znieczulenie regionalne jest zabiegiem prostym i bezpiecznym, tak jak przy każdej procedurze medycznej, mogą zdarzyć się działania niepożądane. Do najczęstszych należą:

• bóle głowy,
• spadek ciśnienia,
• spowolnienia akcji serca,
• nudności i wymioty.

W rzadszych przypadkach może dojść do powikłań neurologicznych lub krwiaków i ropieni podpajęczynówkowych, a także zapalenia opon mózgowych.

Znieczulenia miejscowe – powierzchniowe i nasiękowe – na czym polegają?

Znieczulenie powierzchniowe polega na zastosowaniu leku znieczulającego w postaci specjalnego żelu lub aerozolu, skierowanego w błoną śluzową. Znieczulenie powierzchniowe wykonuje się jako alternatywa do ukłucia igłą w przypadku usuwania zębów w gabinecie stomatologicznym.

Znieczulenie nasiękowe polega na aplikacji leku znieczulającego bezpośrednio w tkanki miękkie. Jest ono o tyle komfortowe iż pozwala na znieczulenie zarówno szczęki, jak i przednich zębów w żuchwie.

Kiedy stosuje się znieczulenie miejscowe?

Znieczulenia miejscowe znajdują zastosowanie w wielu procedurach leczniczych i diagnostycznych. Najczęściej znieczulenia te wykorzystywane są w stomatologii podczas leczenia kanałowego lub ekstrakcji zęba. Ta metoda znieczulenia stosowana jest także podczas niewielkich zabiegów operacyjnych, m.in.:

• leczenia żylaków,
• operacji ginekologicznych,
• zabiegów urologicznych czy też
• chirurgicznych i ortopedycznych kończyn.

Przeciwskazania

Najczęstszym przeciwskazaniem zastosowania znieczulenia miejscowego jest uczulenie na któryś ze składników leku znieczulającego lub po prostu brak zgody pacjenta. Przeszkodą mogą być także problemy zdrowotne, głównie:

• niskie ciśnienie krwi,
• zaburzenia krzepliwości krwi,
• niewydolność serca,
• osteoporoza lub
• dyskopatia odcinka kręgosłupa, w które ma być podane znieczulenie.

Możliwe powikłania po znieczuleniu miejscowym

Do najczęstszych skutków ubocznych zastosowania znieczulenia miejscowego należą zawroty głowy, problemy z koncentracją oraz zaburzenie widzenia. Do pozostałych powikłań należą drętwienie języka, metaliczny posmak w ustach, drżenie mięśni oraz spadek ciśnienia krwi. Najpoważniejszym z powikłań może być wstrząs anafilaktyczny, objawiający się niewydolnością krążeniowo – oddechową.

Znieczulenie ogólne – co to jest?

Znieczulenie ogólne, inaczej zwane narkozą to całkowita utrata świadomości spowodowana aplikacją środków anestetycznych. Zadaniem tych środków jest wprowadzenie pacjenta w sen, niepamięć oraz zahamowanie odruchów rdzeniowych i napięcia mięśniowego. Znieczulenie ogólne czasowo hamuje działanie ośrodkowego układu nerwowego.

Kiedy stosuje się znieczulenie ogólne?

Wskazań do zastosowania znieczulenia ogólnego jest kilka. Do najczęstszych z nich należą przede wszystkim:

• poważniejsze operacje chirurgiczne,
• nastawianie złamanych kości,
• badanie bezruchowe dzieci oraz
• usuwanie zębów.

Znieczulenie ogólne stosuje się także w sytuacji gdy ułożenie pacjenta wymaga niewygodnej dla niego pozycji trwającej dłuższą chwilę.

Przeciwskazania

Jeśli zaś chodzi o przeciwskazania, znieczulenie ogólnego nie zaleca się pacjentom z chorobami krzepliwości krwi oraz uczulonym na środki znieczulenia miejscowego. Powodem mogą być także schorzenia układu nerwowo – mięśniowego i sepsa.

Możliwe powikłania

Powikłania wynikające z narkozy mogą być rzadkie lub bardzo rzadkie. Do tych częstszych należą:

• nudności,
• dreszcze,
• bóle głowy wraz z zawrotami oraz
• niewyraźne widzenie.

Do rzadszych należy zachłyśnięcie się treścią żołądkową, uszkodzenie tchawicy, atak serca lub udar mózgu oraz w skrajnych przypadkach śmierć.

Przeczytaj też:

• Endoproteza stawu kolanowego – rodzaje, przeciwwskazania, przebieg i cena – gdzie najlepiej?
• Zastrzyk nadtwardówkowy Warszawa – na ból dolnego odcinka pleców oraz rwę kulszową
• Zespół cieśni nadgarstka – objawy, leczenie, operacja i leki
• Ortopeda – czym się zajmuje i co leczy? Lekarz od kości, stawów i mięśni