W poniższym artykule omówię jak wygląda powrót pacjenta do domu po operacji endoprotezy stawu biodrowego. Zacznę od bezwzględnych zakazów, które powinna przestrzegać każda osoba operowana. Następnie przedstawię zalecenia dotyczące wstawania z łóżka, mycia i ubierania się, pozycji w jakiej można spać. Omówię też kwestie pilnie interesujące pacjentów po endoprotezoplastyce takie jak – kiedy można powrócić do pracy oraz do zwykłych aktywności fizycznych, takich jak prace domowe czy życie seksualne.
Spis treści
Życie po endoprotezie biodra – czego nie wolno?
Aby zminimalizować ryzyko zwichnięcia protezy stawu biodrowego należy:
przestrzegać zasady 90 stopni – nie zginać nogi w stawie biodrowym więcej niż do 90 stopni,
unikać krzyżowania nóg,
unikać wykonywania przysiadów,
nie siadać na zbyt niskich meblach.
Dobrze
Źle
wysokie krzesła z podłokietnikami – w trakcie wstawania opieranie się o podłokietniki
niskie krzesła bez podłokietników
sięganie po przedmioty leżące na podłodze przy użyciu wysięgnika
sięganie do stóp w trakcie zakładania butów/skarpetek
poduszka między nogami podczas snu – aby nie krzyżować nóg
zginanie nogi w biodrze więcej niż 90 stopni (pierwsze 3 miesiące)
w trakcie siedzenia i stania – ustawianie operowanej nogi nieznacznie ku przodowi
unoszenie kolana powyżej biodra
wsiadanie do samochodu – najpierw usiąść, a później przenieść nogi do wnętrza samochodu
nachylanie się do przodu w trakcie siedzenia
usunięcie z domu luźnych dywanów oraz podklejenie taśmą brzegów dywanów o dużej powierzchni
krzyżowanie nóg na poziomie kolan lub kostek (pierwsze 3 miesiące)
ustawienie mebli tak aby możliwe było wygodne przemieszczanie się po mieszkaniu
rotacja nogi do wewnątrz (pierwsze 3 miesiące)
dobre oświetlenie mieszkania
zachowanie szczególnej ostrożności podczas mycia się używanie podwyższonej deski sedesowej
Powrót do normalnej aktywności życiowej
Większość pacjentów po operacji całkowitej alloplastyki stawu biodrowego odczuwa znaczne zmniejszenie się bólu biodra, a ich zdolność do wykonywania czynności życia codziennego ulega istotnej poprawie. Trzeba jednak pamiętać, że endoprotezoplastyka jest dużą i poważną operacją, a powrót do pełni zdrowia jest procesem długotrwałym.
Źródło zdjęcia: Freepik.com
Odczuwanie większego niż zazwyczaj zmęczenia przez pierwsze kilka tygodni po zabiegu jest normalne. Należy więc wykazać się cierpliwością i konsekwencją w ćwiczeniu oraz usprawnianiu, a siła i sprawność będą się zwiększać z każdym tygodniem.
Należy pamiętać o:
regularnym braniu zaleconych leków,
codziennej kontroli temperatury,
zwracać uwagę na prawdopodobne objawy zakrzepicy (bolesność, zaczerwienienie podudzia, bóle w klatce piersiowej, duszność).
Proteza stawu biodrowego jest zagrożona tym, że mogą na niej osiadać bakterie obecne we krwi. Zagrożenie takie występuje podczas zabiegów dentystycznych (usuwanie zęba, implanty, zabiegi w kanale zęba). W takich sytuacjach należy poinformować stomatologa o posiadaniu protezy, a on zadecyduje o stosowaniu profilaktyki antybakteryjnej.
Dieta po endoprotezoplastyce
Po powrocie do domu należy stosować dietę zwykłą oraz kontrolować swoją wagę, gdyż zwiększona masa ciała wywiera dodatkowe obciążenie na stawy. Korzystne jest także przyjmowanie suplementów żelaza oraz preparatów multiwitaminowych. Ważne jest również aby pić duże ilości płynów (najlepiej wody).
Mycie się – wskazówki
Zaleca się mycie pod prysznicem na stojąco lub siedząc na odpowiednio wysokim, wodoszczelnym krześle. Aby zminimalizować ryzyko poślizgnięcia się można stosować gumowane maty w łazience i brodziku prysznica.
W przypadku brodzika z progiem należy wchodzić pod prysznic najpierw zdrową, a następnie operowaną nogą.
W wannie można się myć siedząc na odpowiednim krześle, stołku lub specjalnej ławce montowanej do brzegów wanny tak, aby uniknąć zgięcia biodra więcej niż 90 stopni. Nie wolno siadać na dnie wanny!
Ubieranie się – bielizna i spodnie
W okresie pooperacyjnym zaleca się stosowanie sprzętu wspomagającego. Bieliznę i spodnie należy nakładać rozpoczynając od nogi operowanej. Przy pomocy wysięgnika można złapać część garderoby za pasek, ściągnąć w kierunku podłogi i wsunąć w nogawkę operowaną.
Następnie najlepiej włożyć nogę zdrową i podciągnąć spodnie na wysokość ud. Wstając, wciągnąć spodnie na biodra.
Zakładanie butów
Najlepiej używać butów wsuwanych lub sznurowanych z gumowymi sznurówkami. Pomocna jest długa łyżka do butów.
Dodatkowe uwagi nt. zakładania ubrań
Podczas ubierania się należy:
ubierać zawsze najpierw operowaną nogę,
unikać schylania się do stóp oraz przyciągania kolana do klatki piersiowej,
chodzić w butach o niskim obcasie, najlepiej takich, które łatwo ubrać (np. wsuwanych na stopę).
Prace domowe po alloplastyce biodra
Należy unikać ciężkich prac domowych w ciągu pierwszych 8-12 tygodniach po operacji. Czynności takie jak czyszczenie dywanów, mycie podłogi czy wieszania prania nie powinny być w tym czasie wykonywane.
Podczas przygotowywania jedzenia dobrze jest siedzieć na wysokim krześle lub stołku aby uniknąć stania przez długi czas.
Prowadzenie samochodu z automatyczną skrzynią biegów jest możliwe już po 4 do 8 tygodniach po operacji. Uzyskanie zdolności prowadzenia samochodu z manualną skrzynią biegów jest kwestią dłuższego czasu.
Ważne jest, aby nauczyć się wsiadania do samochodu w sposób zapobiegający zwichnięciu protezy.
Podróż autem jako pasażer po operacji
Najlepszym miejscem do siedzenia jest przedni fotel pasażera. Fotel powinien być pochylony i przesunięty najbardziej do tyłu jak to tylko możliwe. Do siedzenia należy się zbliżać tyłem do chwili aż poczuje się fotel z tyłu kolan. Jeśli siedzenie jest niskie można na nim położyć poduszkę lub złożony koc.
Asekurując się jedną ręką położoną na desce rozdzielczej trzeba opuścić się powoli na fotel, uważając by nie zginać się za bardzo w pasie. Ostatnim manewrem jest obrócenie się do przodu i przemieszczenie operowanej nogi do środka co może niekiedy wymagać pomocy drugiej osoby.
Życie seksualne po endoprotezie
Bezpiecznie poczekać z seksem od 4 do 6 tygodni po zabiegu. Należy pamiętać, aby przestrzegać reguły nie zginania biodra więcej niż 90 stopni.
Jak spać po endoprotezie stawu biodrowego?
Najlepiej spać na plecach lub na zdrowym boku z poduszką między nogami, aby zapobiec ich krzyżowaniu.
Wstawanie z łóżka
Z łóżka należy wstawać po stronie nogi operowanej. W tym celu trzeba:
Przysunąć do brzegu łóżka, zginając zdrową nogę i wypychając się do góry tak, aby podnieść pośladki z materaca.
Następnie należy zsunąć operowaną nogę poza brzeg materaca jednocześnie obracając tułów w tę samą stronę.
Podpierając się rękami o łóżko z tyłu przejść do pozycji siedzącej, a następnie postawić nogi na podłodze i wstać. Gdy do chodzenia używa się balkonika, trzeba pamiętać, że wstając nie wolno pomagać sobie przyciągając się do balkonika.
Siedzenie
Zaleca się siedzenie na wysokich krzesłach z podłokietnikami oraz stosowanie prawidłowej techniki wstawania i siadania. Zabronione jest zakładanie nogi na nogę. Nie należy również krzyżować nóg ani siedzieć zbyt długo.
Powrót do pracy – ile zwolnienia po operacji biodra?
O zdolności pacjenta do powrotu do pracy decyduje lekarz w trakcie jednej z pooperacyjnych wizyt kontrolnych. Przyjęty schemat wizyt to około:
2 tygodnie po zabiegu – kontrola i zdjęcie szwów,
6 tygodnie – kontrola z wykonaniem zdjęcia RTG,
3 miesiące – najczęściej ostatnia wizyta kontrolna
Aktywność fizyczna po zabiegu
Kiedy lekarz prowadzący zadecyduje, że można chodzić, należy spacerować jak najwięcej. Trzeba jednak pamiętać, że chodzenie nie zastąpi zestawu ćwiczeń zaleconych do wykonywania w domu. Pływanie jest dozwolone po całkowitym zagojeniu ran pooperacyjnych.
3 miesiące po zabiegu można spokojnie wykonywać niemal wszystkie aktywności sportowe.
Dobrze
Źle
mało obciążające sporty (chodzenie, nordic walking, taniec, golf, narty biegowe)
sporty generujące duże obciążenia (koszykówka, siatkówka)
dystans chodzenia 1,5 do 4,5 km
sporty o dużym ryzyku wypadku (narty)
ćwiczenia w grupie / z instruktorem
rower stacjonarny
bieżnia
Poruszanie się w okresie pooperacyjnym – chodzenie z balkonikiem
Stojąc w podporze o balkonik należy przyjąć postawę wyprostowaną i wygodną, tak aby ciężar ciała rozłożony był równomiernie. Następnie trzeba przestawić balkonik o niewielką odległość do przodu.
Pierwszy krok robi się operowaną nogą. Drugi wykonuje się zdrową nogą. W trakcie przestawiania nogi ciężar ciała powinien przenosić się na ręce oparte o poręcze balkonika.
Uwaga: nie rozpoczynaj kolejnego kroku dopóki wszystkie 4 nogi balkonika nie stoją na podłodze.
Chodzenie o kulach
Kule należy trzymać rękami z wyprostowanymi nadgarstkami i stawami łokciowymi zgiętymi pod kątem 25-30 stopni. Powinny się one opierać o podłoże ok. 30 cm do boku od paluchów stóp. Ciężar ciała powinien być przenoszony na kule poprzez dłonie i ramiona, a możliwość obciążenia operowanej nogi zależy od decyzji lekarza.
Stojąc o kulach należy:
Przyjąć postawę wyprostowaną i wygodną, tak aby ciężar ciała rozłożony był równomiernie.
Następnym ruchem jest przestawienie kul na niewielką odległość do przodu.
Robiąc krok do przodu należy unieść operowaną nogę, a następnie postawić ją tak aby pierwsza podłogi dotknęła pięta.
Następnie przenosi się ciężar ciała na kule i nogę operowaną, odrywa nogę zdrową i wysuwa ją do przodu.
W dalszej kolejności ponownie należy przestawić kule do przodu i rozpocząć drugi krok powtarzając opisane czynności.
Chodząc pamiętaj o kolejności: pięta na podłogę – stopa płasko na podłodze – duży palec odrywany od podłogi.
Chodzenie o jednej kuli/lasce
Kulę czy laskę należy trzymać w ręce przeciwnej niż operowana noga (np. lewa noga operowana – kulę trzymamy w prawej ręce).
Wchodzenie i schodzenie ze schodów
Wchodząc po schodach należy pamiętać o następującej kolejności:
postawienie zdrowej nogi na stopień,
dostawienie operowanej nogi na stopień,
dostawienie laski/kuli.
Schodząc ze schodów kolejność jest odwrotna:
zestawienie laski / kuli na stopień niżej,
zestawienie operowanej nogi stopień niżej,
dostawienie zdrowej nogi.
Pamiętaj!
wchodzenie – najpierw noga zdrowa,
schodzenie – najpierw noga operowana.
W następnym artykule opiszę już ostatni, ale bardzo ważny aspekt, a mianowicie ćwiczenia do samodzielnego wykonywania.
Bibliografia
Lesiewicz M. (i in.), Przygotowanie pacjenta z endoprotezą po zabiegu endoprotezoplastyki stawu biodrowego, Piel Zdr Publ. 2017, 7(4): 269–277.
Stanek J. (i in.), Kompleksowa ocena powrotu do sprawności ruchowej chorych stawu biodrowego do aktywności sportowej, Nowa Medycyna 2013, 2: 78-82.
Specjalizuję się w ortopedii i traumatologii. Regularnie wykonuję USG narządu ruchu. Moim celem jest jak najmniej inwazyjny oraz szybki powrót do pełnego zdrowia u pacjentów. Pracuję w Szpitalu Zachodnim w Grodzisku Mazowieckim koło Warszawy. Pacjentów przyjmuję w gabinecie prywatnym na warszawskim Ursusie oraz w kilku innych poradniach. Zachęcam do bezpośredniego kontaktu - tel. 796-995-486 lub mailowo. Więcej na mój temat przeczytają Państwo w zakładce O mnie.