Zwyrodnienie stawu biodrowego (koksartroza) dotyka przeważnie seniorów – po 65. roku życia (60% osób), a już w zupełności tych powyżej 75-tego (80% osób), choć również i 25-30% 45 – 64-latków cierpi z jego powodu. Przyczyną bólu biodra jest zużycie i uszkodzenie chrząstki głowy kości udowej i panewki stawowej. Co ważne, nie od razu należy myśleć o endoprotezie stawu biodrowego. Istnieją różne metody leczenia nieoperacyjnego, farmakoterapii czy fizjoterapii, dzięki którym objawy mogą zostać złagodzone, a zmiany zwyrodnieniowe nieco spowolnione. Zapraszam do lektury artykułu, w którym znajdą Państwo również praktyczne ćwiczenia pomagające zachować sprawność stawu biodrowego.
Spis treści
Ból w stawie biodrowym – przyczyny i objawy
Powierzchnia głowy kości udowej oraz powierzchnia panewki pokryte są chrząstką stawową. Chrząstka jest wytrzymała I gładka, co umożliwia ślizganie się powierzchni stawowych względem siebie bez ich uszkodzenia podczas ruchu w stawie.
Ruch w zdrowym stawie biodrowym nie powoduje bólu. Jeśli natomiast staw biodrowy uległ zwyrodnieniu, chrząstka podlega stopniowemu uszkodzeniu w wyniku nieprawidłowego tarcia, a kość pozostaje nieosłonięta. Taki stan objawia się bólem, sztywnością stawu i ograniczenie ruchomości (szczególnie wyprostu i rotacji wewnętrznej).
Objawy kliniczne często towarzyszące chorobie zwyrodnieniowej stawu biodrowego to również bóle nocne i „ucieplenie” okolicy stawu.
Artroza stawu biodrowego – stadium początkowe oraz zdrowe biodroArtroza stawu biodrowego – stopień średni i zaawansowany
Leczenie zachowawcze (nieoperacyjne)
Choroby zwyrodnieniowej stawów nie można zahamować, udaje się jedynie zmniejszyć szybkość postępowania zmian.
W początkowym okresie choroby, gdy dolegliwości bólowe są niewielkie, zaleca się wykonywanie ćwiczeń poprawiające zakres ruchu, siłę mięśniową, zapobiegające przykurczom. Ponadto stosuje się leki przeciwbólowe.
Jednak jedynym sposobem powstrzymania procesu niszczenia stawu w wyniku tarcia o siebie nieosłoniętych chrząstką powierzchni kości jest wymiana stawu lub powierzchni stawowej na sztuczne. Operacja taka zwana endoprotezoplastyką, dzięki zastąpieniu zużytych elementów stawowych nowymi, pozwala na bezbólowy płynny ruch w stawie bez tarcia.
Zmniejszenie aktywności
Częstszy odpoczynek i zmniejszona aktywność pozwalają w początkowym okresie choroby ograniczyć częstość występowania bólu i obrzęku stawu. Postępowanie takie niesie jednak ze sobą bardzo poważne konsekwencje społeczne i psychologiczne. Chory ograniczając swoją aktywność ma utrudnione pełnienie ról społecznych, wycofuje się z życia i pogrąża w chorobie.
Farmakoterapia i leki
Celem leczenia farmakologicznego jest zniesienie bólu i poprawa funkcjonalności stawu. W pierwszej kolejności, gdy występują jedynie ograniczone objawy bólowe stosuje się paracetamol, przy większych dolegliwościach leki z grupy niesteroidów leków przeciwzapalnych. W okresie zwiększonych dolegliwości dostawowe iniekcje sterydów oraz podawanie substancji zawierających kwas hialuronowy.
Wśród chorych dużym powodzeniem cieszą się preparaty z glukozaminą jakoby wspierające regenerację powierzchni stawowej, jednakże brak jest jednoznacznych dowodów na ich skuteczne działanie na staw biodrowy.
Fizjoterapia stawu biodrowego przy koksartrozie
Leczeniem pierwszego rzutu po rozpoznaniu artrozy stawu biodrowego jest fizjoterapia. Prawidłowo przeprowadzone postępowanie usprawniające pozwoli na odsunięcie w czasie momentu operacji, a także aktywnie włączy pacjenta w proces leczenia.
Zadaniem fizjoterapii jest:
odtworzenie zakresu ruchu,
odżywienie i odciążenie powierzchni stawowej,
usunięcie dolegliwości bólowych oraz
poprawa stereotypu chodu.
Chorobie zwyrodnieniowej towarzyszą bardzo charakterystyczne zaburzenia statyki miednicy pod postacią skrócenia grup mięśni ruchowo zaopatrujących staw biodrowy.
Skróceniu ulegają zginacze stawu: mięśnie biodrowo-lędźwiowe i proste uda co doprowadza do przeciążenia stawów krzyżowo-biodrowych i kręgosłupa lędźwiowego.
Podczas chodu brak wyprostu biodra kompensowany jest przodopochyleniem miednicy i hiperlordozą lędźwiową, co wtórnie doprowadza do bólów krzyża. Poza przykurczem zgięciowym pojawia się nadmierna rotacja zewnętrzna w wyniku skrócenia krótkich mięśni miedniczno-udowych: gruszkowatego, bliźniaczych i zasłonowych.
Powoduje to zmianę sposobu obciążania powierzchni stawowych (to samo obciążenie przenoszone jest przez mniejszą powierzchnie) i jeszcze szybsze jej zużywanie się. Ogólnie podwyższone napięcie mięśniowe okolicy biodra dodatkowo zwiera powierzchnie stawowe i doprowadza do utraty możliwości ruchu biernego.
Osłabienie stabilizatorów miednicy w płaszczyźnie czołowej (mięśni pośladkowego małego, średniego oraz napinacza powięzi szerokiej) zaburza stereotyp chodu poprzez wystąpienie objawu Trendelenburga-Duchenne’a.
Usprawnianie należy rozpocząć od odtworzenia ruchu biernego poprzez zastosowanie szyny CPM (continious passive motion), ćwiczeń czynno-biernych prowadzonych rękami terapeuty lub ćwiczeń w warunkach odciążenia (UGUL, śliskie powierzchnie, wrotki).
Wyciąg w osi szyjki kości udowej wykonany w systemie bloczkowo-ciężarkowym (UGUL – czyli kabina do ćwiczeń i zawieszeń) lub przez terapeutę odciąża powierzchnie stawowe i stwarza warunki do lepszego jej odżywienia.
Odwrócenie zaburzeń statyki miednicy uzyskuje się przez relaksację poizometryczną skróconych grup mięśniowych (zginacze, rotatory zewnętrzne, grupa kulszowo-goleniowa) oraz zabiegi manualne na stawach krzyżowo-biodrowych.
Relaksacja poizometryczna
Na szczególną uwagę zasługują metoda relaksacji poizometrycznej. Należy ją przeprowadzać według następujących zaleceń:
ruch rozpocząć od całkowitego rozluźnienia mięśni,
w ruchy biernym oddalić przyczepy mięśnia,
po osiągnięciu MINIMALNEGO uczucia rozciągania zatrzymać ruch,
pacjent wykonuje DELIKATNE (10% możliwości) przeciwnapięcie przez ok. 10 sekund,
po rozluźnieniu biernie pogłębić ruch aż do ponownego uczucia rozciągania,
całą procedurę powtórzyć 4-5 razy.
Wzmocnienie mięśni pośladkowych i napinacza powięzi szerokiej poprawi stereotyp chodu.
Ćwiczenia na staw biodrowy w wodzie
Szerokie możliwości terapeutyczne daje środowisko wodne, podnosi temperaturę powierzchni ciała przez co poprawia ukrwienie. W wodzie można uzyskać zarówno odciążenie jak i poprzez przyspieszenie wykonywanego ruchu – jednolity opór.
Dzięki sile wyporu możliwe jest chodzenie bez pomocy kul łokciowych co pozytywnie stymuluje psychikę chorego.
W związku z budową anatomiczną stawu biodrowego (głębokie położenie) zastosowanie fizykoterapii jest mocno ograniczone.
Leczenie zachowawcze artrozy – wnioski
Zdolności penetracyjne energii stosowanych do wprowadzania leków czy też hamowania stanu zapalnego są w przypadku tego stawu niewystarczające. Jedynie stosowanie diatermii kórtkofalowej wytwarzającej endogenne ciepło, terapulsu mającego korzystne działanie przeciwzapalne, magnetoterapii oraz zabiegów ogólnych w kriokomorze wydaje się być zasadne.
Leczenie operacyjne (endoprotezę stawu biodrowego) należy zastosować, kiedy choroba jest już zaawansowana, a inne metody leczenia są nieskuteczne w zapobieganiu postępującej utracie sprawności chorego.
Wybór zastosowanej techniki operacyjnej zależy od:
zaawansowania choroby zwyrodnieniowej stawów,
stanu zdrowia pacjenta,
jego wieku.
Obecnie najczęściej stosowanym i bardzo skutecznym zabiegiem leczenia zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego jest endoprotezoplastyka, czyli wymiana stawu biodrowego na sztuczny. Tego typu leczenie pozwala pacjentowi wrócić do normalnej aktywności życiowej. Uwalnia od bólu w sposób trwały oraz znacznie poprawia jakość życia.
Zabieg endoprotezoplastyki polega na usunięciu elementów stawu, a następnie wszczepieniu sztucznych (metalowych, ceramicznych lub wykonanych z tworzyw sztucznych) implantów zastępujących usunięte części.
Specjalizuję się w ortopedii i traumatologii. Regularnie wykonuję USG narządu ruchu. Moim celem jest jak najmniej inwazyjny oraz szybki powrót do pełnego zdrowia u pacjentów. Pracuję w Szpitalu Zachodnim w Grodzisku Mazowieckim koło Warszawy. Pacjentów przyjmuję w gabinecie prywatnym na warszawskim Ursusie oraz w kilku innych poradniach. Zachęcam do bezpośredniego kontaktu - tel. 796-995-486 lub mailowo. Więcej na mój temat przeczytają Państwo w zakładce O mnie.
