Kciuk narciarza, czyli uszkodzenie w obrębie stawu śródręczno-paliczkowego I palca ręki zgodnie z nazwą dotyczy narciarzy. W praktyce okazuje się, że nie tylko ci sportowcy mogą doznać tego urazu, ale narażeni na niego są również siatkarze czy bramkarze. Kontuzje kciuka są bowiem częstą sytuacją u osób, które podczas treningów i meczów intensywnie angażują ręce. W dzisiejszym artykule dowiesz się, na czym polega kciuk narciarza, a także poznasz objawy, diagnostykę i przebieg leczenia tego schorzenia.
Spis treści
Kciuk narciarza – na czym polega to schorzenie? Jak dochodzi do uszkodzenia więzadła pobocznego łokciowego?
Kciuk narciarza to w terminologii medycznej uszkodzenie (często zerwanie) więzadła pobocznego łokciowego, które znajduje się po przyśrodkowej stronie stawu śródręczno-paliczkowego kciuka. Razem z więzadłem pobocznym promieniowym i mięśniami (m.in. prostownikami i przywodzicielem kciuka) stabilizuje ten staw, a ponadto chroni przed jego podwichnięciem. Do uszkodzenia UCL dochodzi w obrębie przyczepu dalszego, a ze względu na to, że jest to delikatna struktura – pod wpływem urazu często dochodzi do całkowitego zerwania więzadła.
Zerwanie UCL następuje jako skutek upadku na staw śródręczno-paliczkowy kciuka przy ustawieniu palca w kierunku zewnętrznym lub wskutek ucisku więzadła, np. przez kijek narciarski właśnie podczas upadku. W takich sytuacjach więzadło poboczne łokciowe jest naprężone, a w połączeniu z działaniem sił zewnętrznych może łatwo ulec zerwaniu. Uraz dotyczy jednak nie tylko narciarzy, ale również siatkarzy, piłkarzy ręcznych czy bramkarzy. Kontakt z szybko lecącą piłką przy odwiedzeniu kciuka determinuje przerwanie UCL.
Kciuk narciarza – jakie są jego objawy?
Ze względu na najważniejszą funkcję, jaką pełni więzadło poboczne łokciowe, czyli stabilizację kciuka, jednym z objawów jest niestabilność stawu śródręczno-paliczkowego kciuka. Oprócz tego występują:
ból spoczynkowy i nasilający się podczas ruchu,
niemożność wyprostowania kciuka jeśli doszło do całkowitego przerwania więzadła,
znacznie zmniejszona sprawność I palca podczas wykonywania ruchów precyzyjnych, np. trzymania długopisu, otwierania drzwi kluczem,
obrzęk na poziomie stawu śródręczno-paliczkowego,
wybroczyny i krwiak po łokciowej (wewnętrznej) stronie kciuka,
Jeśli występuje podejrzenie urazu w obrębie kciuka, np. na podstawie wcześniej wymienionych objawów, warto jak najszybciej udać się na konsultację do lekarza ortopedy. Kluczową rolę w diagnostyce odgrywa oczywiście szczegółowo zebrany wywiad, co podkreślam we wszystkich artykułach. Po wywiadzie podmiotowym, przechodzę do badania funkcjonalnego, aby ocenić, z jakim stopniem uszkodzenia mam do czynienia.
Badanie polega przede wszystkim na wykonaniu przez pacjenta ruchów czynnych w stawie śródręczno-paliczkowym, a ruchem, na którym skupiam się najbardziej jest odchylenie kciuka. Jeśli podczas tego ruchu pacjent zgłasza ból i jednocześnie jest w stanie bezproblemowo odchylić palec, mogę stwierdzić niestabilność stawu śródręczno-paliczkowego.
Aby potwierdzić słuszność wstępnej diagnozy, wykonuję badanie USG, które pozwala uwidocznić stopień uszkodzenia więzadła, a także jego ewentualne przerwanie. Aby potwierdzić lub wykluczyć złamanie kości (może wystąpić na poziomie trzonu lub u podstawy paliczka) lub oderwanie jej fragmentu, zlecam badanie RTG.
Stopnie uszkodzenia kciuka narciarza
W ogólnej klasyfikacji, wyróżniamy 3 stopnie uszkodzenia więzadła pobocznego łokciowego:
I stopień: nieznaczne uszkodzenie więzadła pobocznego łokciowego, brak oznak niestabilności stawu, występuje silny ból podczas odwiedzenia w stawie śródręczno-paliczkowym.
II stopień: częściowe uszkodzenia więzadła pobocznego łokciowego, obecna niestabilność stawu.
III stopień: przerwanie ciągłości więzadła, duża niestabilność stawu.
W przypadku częściowego uszkodzenia więzadła pobocznego łokciowego oraz złamania paliczka bez przemieszczenia, leczenie rozpoczyna się od postępowania zachowawczego. Wstępnie polega na schładzaniu obolałego miejsca, w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych i obrzęku. Można również aplikować maści chłodzące i przeciwzapalne.
Kolejnym etapem jest unieruchomienie kciuka za pomocą ortezy na okres 1 miesiąca do 6 tygodni w pozycji lekkiego zgięcia. Po tym okresie niezbędna jest rehabilitacja ukierunkowana na poprawę funkcji chwytnych i precyzyjnych kciuka, a także ogólną poprawę funkcjonowania stawu śródręczno-paliczkowego i całej ręki.
Istotnym dla pobudzenia receptorów nerwowych jest użycie specjalnych akcesoriów do ćwiczeń takich jak piłeczki z wypustkami. Końcowym etapem kinezyterapii są ćwiczenia izometryczne o stopniowanym oporze. Wskazana jest również fizykoterapia, kinesiotaping i terapia manualna.
Jeśli mamy do czynienia z całkowitym uszkodzeniem więzadła, konieczna jest operacja (nie później niż 2 tygodnie po urazie). Przerwaniu może towarzyszyć uwięźnięcie mięśnia przywodziciela kciuka, dlatego zabieg polega na uwolnieniu tego mięśnia i przyszyciu więzadła do kości.
Po zabiegu staw jest unieruchomiony za pomocą ortezy na okres ok. 4-tygodni. Po 3 tygodniach można wprowadzić lekkie ćwiczenia czynne wykonywane kilka razy dziennie, a po 6-ciu bardziej intensywne. Głównym celem tuż obok odzyskania ogólnej sprawności, jest przywrócenie siły mięśniowej. W tym celu warto wdrożyć zabieg fizykoterapeutyczny w postaci EMS (elektrostymulacji mięśniowej).
Bibliografia
Anderson D., Skier’s thumb, Aust Fam Physician 2010, 39(8): 575-577
Daley D., Geary M., Gaston R., Thumb Metacarpophalangeal Ulnar and Radial Collateral Ligament Injuries, Clin Sports Med. 2020, 39(2): 443-455
Mahajan M., Rhemrev S., Skier’s thumb, Ned Tijdschr Geneeskd 2013, 157(49): A6398
Specjalizuję się w ortopedii i traumatologii. Regularnie wykonuję USG narządu ruchu. Moim celem jest jak najmniej inwazyjny oraz szybki powrót do pełnego zdrowia u pacjentów. Pracuję w Szpitalu Zachodnim w Grodzisku Mazowieckim koło Warszawy. Pacjentów przyjmuję w gabinecie prywatnym na warszawskim Ursusie oraz w kilku innych poradniach. Zachęcam do bezpośredniego kontaktu - tel. 796-995-486 lub mailowo. Więcej na mój temat przeczytają Państwo w zakładce O mnie.