Już w starożytności ludzie badali kości, aby lepiej zrozumieć ciało, ewolucję i zdrowie. Dziś mamy już pełny obraz tego, co potrafi ludzki szkielet. Bo czy wiesz, że kości odpowiadają za płodność? Albo dlaczego w kosmosie astronauci muszą ćwiczyć? To tylko niektóre ciekawostki o kościach, o których za chwilę przeczytasz. Uwaga – niektóre naprawdę mogą Cię zaskoczyć!
1. Pierwszą kością, która rozwija się u płodu jest obojczyk
Obojczyk zaczyna się formować u płodu w ciągu pierwszych kilku tygodni ciąży. Powstaje z mezodermy, czyli środkowej warstwy komórek zarodka, z której rozwija się również cały szkielet, mięśnie i układ krwionośny.
2. Kości wytwarzają hormon, który wpływa na męską płodność
Grzegorz Sumara i Olga Sumara to polscy badacze z Centrum Medycznego Uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku. Jakiś czas temu wykryli, że osteoblasty (komórki tworzące tkankę kostną), produkują osteokalcynę. Hormon ten ma wpływ na produkcję testosteronu, który odpowiada za męską płodność.
3. Najdłuższą kość w ciele masz w nodze
Najdłuższą kością w ciele jest kość udowa. U dorosłego człowieka stanowi 26% całej długości ciała. Na przykład u osoby, która ma 180 cm wysokości, kość udowa osiągnie ok. 47 cm, a to prawie pół metra długości! Co więcej, jest to nie tylko najdłuższa, ale również jedna z najsilniejszych kości szkieletowych.
4. Ludzki szkielet może mieć aż 260 kości!
To prawda, jednak liczba kości jest na różnych etapach życia inna. Noworodki mają około 270 kości, nastolatki ok. 350, a dorośli (na skutek zrostu niektórych kości) 206. Szkielet ludzki jest dynamiczny i zmienia się przez całe życie, dostosowując się do różnych potrzeb i warunków.
5. Na podstawie szkieletu można określić wiek, a nawet rasę człowieka
Antropolodzy i patologowie są w stanie ocenić wiek człowieka, analizując m.in. stan jego kości i ich gęstość. Dodatkowo, cechy morfologiczne kości czaszki i inne szczegóły anatomiczne mogą dostarczyć informacji na temat przynależności rasowej osoby.
6. Twoje kości nie są białe
W rzeczywistości kości mają kremowy lub też żółtawy odcień. Taki kolor jest wynikiem obecności komórek kostnych, naczyń krwionośnych i tłuszczu w żółtym szpiku kostnym.
7. Szpik kostny, który ratuje życie, produkują kości
Czerwony szpik kostny jest odpowiedzialny za produkcję komórek krwi, w tym czerwonych krwinek, białych krwinek i płytek krwi. U dorosłych znajduje się tylko w niektórych kościach takich jak: mostek, trzony kręgów, kości miednicy. Przeszczepy szpiku kostnego mogą uratować życie pacjentom chorującym na białaczkę i anemię aplastyczną.
8. Najmniejsza kość, jaką ma człowiek, znajduje się w uchu
Najmniejsza kość w szkielecie człowieka to strzemiączko, które znajduje się w uchu środkowym. Choć ma niespełna 4 mm, jest kluczowe dla procesu przewodzenia dźwięków, ponieważ przenosi drgania z błony bębenkowej do ucha wewnętrznego.
9. Tkanka kostna może sama się odbudować
Kości mają zdolność do samoregeneracji, co oznacza, że mogą się samoistnie naprawić. Osteoblasty produkują nową tkankę kostną, która zastępuje tę uszkodzoną. Czasem potrzebują do tego wsparcia gipsu lub pola magnetycznego, które przyspieszają zrost i stwarzają kościom lepsze warunki do odbudowy.
10. Gęstość kości zmniejsza się w kosmosie, dlatego astronauci…
…doświadczają znacznego spadku gęstości kości. Prawdopodobnie jest to związane ze zwiększającą się liczbą drobnoustrojów w jelicie w warunkach mikrograwitacji, które wpływają na przebudowę tkanki kostnej. Aby temu zapobiec, astronauci muszą regularnie ćwiczyć, używając specjalistycznego sprzętu do treningu siłowego.
11. Kości rosną aż do 20-25. roku życia
U większości ludzi kości rosną i rozwijają się aż do osiągnięcia pełnej dojrzałości, czyli do około 20-25. roku życia. Po osiągnięciu tego wieku, kości nadal mogą się remodelować i zmieniać swoją gęstość, ale ich długość pozostaje stała.
12. Tylko jedna kość nie jest połączona ze szkieletem
Jedyną kością, która nie łączy się z innymi jest kość gnykowa. Znajduje się z przodu szyi i utrzymuje się dzięki mięśniom i więzadłom. Warto też wiedzieć, że odgrywa kluczową rolę w procesach mowy i przełykania, umożliwiając ruchy języka i krtani.
Ciekawostki o kościach – gdzie ich szukać?
A jeśli jeszcze nie masz dość słuchania o ludzkich kościach – bardzo się cieszę! Również uważam, że nasze ciało jest wybitnie interesujące i zasługuje na sporo uwagi.
Jeśli zaciekawiły Cię powyższe ciekawostki o kościach, możesz dowiedzieć się o nich jeszcze więcej z książek dotyczących medycyny sądowej. Tam, antropolodzy sądowi, krok po kroku analizują ludzkie kości, z których odczytują wiek i płeć człowieka, a nawet to, jaki styl życia prowadził. W ,,Co mówią kości” autorki Sue Black możesz przeczytać, że: ,,To, co jemy, co robimy, dokąd się przemieszczamy, zostawia ślady”. Brzmi dość enigmatycznie, ale nasz szkielet jest naprawdę kopalnią informacji o nas samych.
Polecam Ci również muzea anatomiczne i antropologiczne, w których dowiesz się wielu ciekawostek od przewodników. Nie zapomnij również śledzić mediów społecznościowych i blogów naukowców oraz lekarzy, a podczas najbliższej wizycie u ortopedy spytaj o wszystko to, co Cię interesuje. Ja odpowiem Ci na pewno!
Przeczytaj też:
Autor lek. Tomasz Grądzki
Specjalizuję się w ortopedii i traumatologii. Regularnie wykonuję USG narządu ruchu. Moim celem jest jak najmniej inwazyjny oraz szybki powrót do pełnego zdrowia u pacjentów. Pracuję w Szpitalu Zachodnim w Grodzisku Mazowieckim koło Warszawy. Pacjentów przyjmuję w gabinecie prywatnym na warszawskim Ursusie oraz w kilku innych poradniach. Zachęcam do bezpośredniego kontaktu - tel. 796-995-486 lub mailowo. Więcej na mój temat przeczytają Państwo w zakładce O mnie.