Zastrzyk nadtwardówkowy to jedna z możliwości leczenia bólu miejscowego okolicy kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego oraz związanej z tym dolegliwości kończyn dolnych (rwy kulszowej) – najczęściej jednej z kończyn dolnych, według mojej praktyki – częściej lewej. W poniższym artykule pragnę przybliżyć czym jest, jak dokładnie przebiega oraz działa iniekcja epiduralna w przestrzeń nadtwardówkową (używane powszechnie stwierdzenie blokada kręgosłupa – nie jest konkretnie opisem zastrzyku nadtwardówkowego!). Znajdą Państwo również cenę i miejsce wykonywanego przeze mnie zabiegu, listę wskazań, ale także i możliwych skutków ubocznych.
Spis treści
Zastrzyk nadtwardówkowy – czym jest?
Jest to metoda leczenia używana od wielu lat, zwłaszcza w USA, gdzie takich zabiegów wykonuje się kilka milionów rocznie. Odnoszę wrażenie, że w Polsce nawet wśród lekarzy nie jest powszechnie znana. Pacjenci przyjeżdżają z oddalonych miejscowości w Polsce, a nawet zza granicy.
Zastrzyk nadtwardówkowy zawiera w sobie odpowiednio dobrany roztwór leku znieczulenia miejscowego i leku sterydowego. Można też dodawać do tego odpowiedni kompleks witaminowy zawierający na przykład witaminę B12. Zawartość strzykawki podaje się w przestrzeń nadtwardówkową, która wypełnia określone poziomy korzeni nerwów rdzeniowych.
Iniekcja sterydowa ma na celu:
zmniejszenie dolegliwości bólowych poprzez zmniejszenie stanu zapalnego w obrębie korzeni nerwów rdzeniowych,
zmniejszenie napięcia mm. przykręgosłupowych, zwiększenie zakresu ruchomości w obrębie dolnego odcinka pleców,
ułatwienie przeprowadzenia ćwiczeń i zabiegów rehabilitacyjnych, które odbywają się ze znacznym zmniejszeniem lub bez dolegliwości bólowych,
zwiększenie komfortu życia.
Jak działają zastrzyki nadtwardówkowe?
Zastrzyk nadtwardówkowy przerywa nakręcającą się spiralę procesu zapalnego i bólu. Zmniejsza ucisk i poprawia ukrwienie nerwu rdzeniowego. Uszkodzony nerw wreszcie ma możliwość regenerowania się.
Podawany roztwór ma objętość około 20 ml. Jest to sporo, jeśli myślimy o przestrzeni, do której jest podawany. W związku z tym już samo podanie płynu do przestrzeni nadtwardówkowej zmniejsza stężenie substancji zapalnych poprzez ich rozcieńczenie i wypłukanie.
Dodatkowo działa steryd, który silnie wygasza zapalenia. Leki znieczulenia miejscowego hamują zaś generowanie sygnałów przez receptory nocyceptywne (=bólowe), które drogami wstępującymi docierają do odpowiednich obszarów w mózgu.
Potencjalne korzyści blokady kręgosłupa?
Poddanie się zastrzykowi nadtwardówkowemu umożliwia poprawę zdrowia i samopoczucia w następujących zakresach:
zmniejszenie bólu korzeniowego oraz stanu zapalnego – lek sterydowy zmniejsza produkcję prozapalnych substancji chemicznych oraz redukuje wrażliwość włókien nerwowych na te substancje, co hamuje błędne koło nakręcającego się stanu zapalnego,
łatwiejsza kontynuacja rehabilitacji, umożliwienie pacjentowi aktywnego wykonywania ćwiczeń według instruktażu fizjoterapeuty,
odłożenie w czasie lub brak konieczności wykonania zabiegu operacyjnego,
ulga w dolegliwościach bólowych powoduje zmniejszenie lub całkowity brak potrzeby przyjmowania doustnych leków przeciwbólowych, w tym NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych).
Dlaczego długotrwałe stosowanie NLPZ szkodzi?
Długotrwałe stosowanie NLPZ wiąże się z wieloma działaniami niepożądanymi, tj.:
uszkodzeniem śluzówki żołądka, co prowadzi do powstania nadżerek i owrzodzeń w błonie śluzowej żołądka i dwunastnicy,
zmniejszeniem nerkowego przepływu krwi i filtracji, co może prowadzić do wystąpienia ostrej niewydolności nerek,
działaniem hepatotoksycznym, czyli uszkodzeniem komórek wątroby poprzez indukowanie stresu oksydacyjnego.
W związku z powyższym niesteroidowe leki przeciwzapalne nie powinny być zażywanie dłużej niż przez 5-7 dni ciągłego stosowania. Przykładowymi lekami z tej grupy są ibuprom, ketonal, diklofenak.
Efektywność zastrzyku nadtwardówkowego
Dostępne wyniki badań pokazują, że od 70 do 90% pacjentów zgłasza zmniejszenie dolegliwości bólowych w okresie od tygodnia do 1 roku od zastrzyku. Jeżeli obserwuje się dobrą reakcję organizmu na 1 podanie blokady nadtwardówkowej, to drugie podanie może być rozpatrywane, gdy dolegliwości bólowe zaczynają na nowo narastać. Nie powinno się wykonywać jednak więcej niż 3 iniekcji w ciągu 12 miesięcy.
Wskazania do wykonania zastrzyków nadtwardówkowych
Istnieją 3 główne wskazania do przeprowadzenia zastrzyków nadtwardówkowych:
Przepuklina krążka międzykręgowego – jest to sytuacja, gdy dochodzi do przerwania pierścienia włóknistego (czyli obwódki krążka) co prowadzi do wycieku treści jądra miażdżystego do kanału kręgowego.
Zwyrodnienie krążka międzykręgowego.
Stenoza kanału kręgowego – czyli zwężenie światła kanału kręgowego.
Jakie badania i dokumenty będą potrzebne na wizytę przed zabiegiem?
Niezbędnym badaniem jest świeżo wykonany rezonans magnetyczny kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego. Świeży to znaczy maks. 5 lat od wizyty i potencjalnego zabiegu zastrzyku nadtwardówkowego.
Pacjentka podczas badania rezonansem magnetyczny (MRI) przed zabiegiem
Podczas wywiadu lekarskiego pytam o:
choroby przewlekłe pacjenta,
przyjmowane leki,
uczulenia,
przebyte zabiegi operacyjne.
Ponadto ważne jest dla mnie ustalenie:
jak długo trwają dolegliwości,
czy rehabilitacja wiązała się z poprawą,
jaki tryb życia prowadzi pacjent i jakie ma oczekiwania.
Ważna jest też ocena zmniejszenia bólu po stosowaniu leków przeciwbólowych – jakie preparaty, jak długo i w jakich okolicznościach są zażywane.
Przeprowadzam też zawsze badanie fizykalne, dzięki któremu obserwuję stan skóry dolnych części pleców pacjenta, sprawdzam napięcie mm. przykręgosłupowych oraz badam bolesność palpacyjną w rzucie wyrostków kolczystych kręgów lędźwiowych oraz zakres ruchomości.
Przygotowanie do zabiegu „blokady nadtwardówkowej”
Na początku proszę pacjenta o podpisanie formularzu świadomej zgody na zabieg. W opisie takiego dokumentu znajdują się:
charakterystyka choroby będącej powodem zgłoszenia się pacjenta,
opis przebiegu procedury medycznej, opis innych metod leczenia oraz
wykaz standardowych powikłań, które mogą się wydarzyć w związku z proponowaną procedurą medyczną.
Prezentuję pacjentowi powyższe kwestie, łącznie z możliwymi następstwami rezygnacji z proponowanego leczenia.
Zastrzyk nadtwardówkowy – przebieg
Przed wykonaniem samego zastrzyku nadtwardówkowego, przygotowuję odpowiedni roztwór leków. Dbam o to, żeby odbyło się to według zasad aseptyki, tzn. w rękawiczkach pobieram lek za każdym razem inną igłą, wcześniej dezynfekując wieczko preparatu – trzeba wykonać wiele pobrań, więc zużywa się zawsze kilka-kilkanaście igieł.
Ważną kwestią jest ustalenie odpowiedniej proporcji, żeby uzyskać najlepsze efekty. Trzeba więc się na tym skupić aby być pewnym, że uzyskało się właściwą mieszankę.
Kolejnym krokiem jest zaproszenie pacjenta do położenia się na brzuchu na kozetce/stole operacyjnym.
Następnie proszę o odsłonięcie szpary pośladkowej pacjenta celem przeprowadzenia pełnej antyseptyki tego miejsca – przemycie za pomocą jałowych gazików preparatem używanym standardowo do zabiegów operacyjnych. Dzięki temu mam pewność, że nie wprowadzimy zakażenia do wnętrza ciała pacjenta.
Używam jednorazowych długich igieł iniekcyjnych, jakie są stosowanie przez lekarzy anestezjologów do przeprowadzenia znieczulenia np. podpajęczynówkowego przed zabiegami operacyjnymi w obrębie kończyn dolnych. Dezynfekuję też kilkukrotnie głowicę aparatu USG i/lub używam jednorazowych nakładek.
Po uwidocznieniu charakterystycznego obrazu USG, wprowadzam powoli igłę mając cały czas kontrolę obrazowania ultrasonograficznego. Gdy dotrę do przestrzeni nadtwardówkowej bardzo powoli podaję lek zawarty w strzykawce cały czas mając pogląd na aparacie USG.
Po wprowadzeniu całej mieszanki lekowej naklejam jałowy plaster w miejscu wkłucia.
Następnie pacjent wstaje i przechodzi na miejsce odpoczynku – najczęściej w oddzielnym cichym pomieszczeniu znajduje się łóżko/kozetka z poduszką pod nogi.
Pilnuję, żeby przez minimum 20 minut pacjent przebywał w pozycji leżącej ze zgiętymi kończynami w stawie biodrowym i kolanowym celem rozprowadzenia leków po większym obszarze, w tym głównie w okolice korzeni dolnych nerwów rdzeniowych, których najczęściej dotyczy uszkodzenie. Łącznie około 40 min. po zabiegu pacjent jest obserwowany przez personel medyczny.
Po upewnieniu się, że stan ogólny pacjenta jest stabilny, nie występują objawy takie jak np. wzrost ciśnienia tętniczego, zawroty głowy czy osłabienie, pacjent może opuścić placówkę i wrócić do domu.
Tutaj ważną uwagą jest to, że dla bezpieczeństwa nie powinien prowadzić pojazdów mechanicznych przez minimum 5 godzin od zabiegu. Dlatego, należy zorganizować sobie kierowcę – najczęściej ktoś z najbliższej rodziny przywozi i odwozi pacjenta.
Ile kosztuje zastrzyk nadtwardówkowy?
Cena zastrzyku nadtwardówkowego wykonanego przeze mnie wynosi 1600 zł, jeśli konsultacja do zabiegu odbyła się już wcześniej. Część pacjentów przyjeżdża do mnie z odległych miejsc w Polsce i na świecie. Wówczas niezbędny jest wcześniejszy kontakt telefoniczny lub e-mailowy, abym mógł określić wstępnie zasadność wykonania takiego zabiegu. Większość pacjentów ma szereg pytań, na które mogę też od razu odpowiedzieć.
Druga grupa pacjentów zapisuje się do mnie najpierw na konsultację, a następnie jeżeli są ku temu wskazania, ustalamy termin wykonania zastrzyku nadtwardówkowego. Podczas wizyty mogę wykonać badanie kliniczne pacjenta, dokładnie obejrzeć wyniki badań oraz historię choroby pacjenta. Osobiście zachęcam, jeśli to możliwe, do umawiania najpierw wizyty konsultacyjnej. Części pacjentów można zaproponować inne metody leczenia.
Jeżeli konsultacja odbyła się stacjonarnie wcześniej, obniżam koszt zabiegu, ponieważ wizyta z wykonaniem zastrzyku nadtwardówkowego jest krótsza i nastawiona na wykonanie samego podania leków. Zabiegi wykonuję praktycznie w każdym tygodniu, więc termin oczekiwania zazwyczaj nie jest długi. Ostre zespoły bólowe takie jak ostra, nagła rwa kulszowa to zdecydowane wskazanie do wykonania szybko zastrzyku nadtwardówkowego.
Pacjent na własną prośbę może otrzymać paragon fiskalny lub fakturę, którą można przedstawić np. ubezpieczycielowi celem refundacji lub uzyskaniu ulg podatkowych, rehabilitacyjnych itp. Ponadto wszystkie wizyty są odnotowywane w systemie elektronicznym, co również może okazać się przydatne.
Zabieg odbywa się zgodnie z zasadami antyseptyki i aseptyki. Do podania leku używam USG, które jest dostępne na miejscu. Stanowi to dodatkową korzyść, ponieważ nie narażam pacjenta na kilkanaście zdjęć ze szkodliwym promieniowaniem jonizującym (innymi słowy nie są wykonywane zdjęcia RTG).
Gdzie wykonać zabieg? Warszawa / Żyrardów
Zabieg przeprowadzam zarówno w Warszawie, jak też w Żyrardowie.
Mój gabinet prywatny mieści się wewnątrz placówki Osteomedis na ulicy Gierdziejewskiego 7 w Warszawie w dzielnicy Ursus (dokładnie w miejscu dawnej fabryki traktorów Ursus, co niesie dodatkową wartość historyczną i sentymentalną).
Telefon do rejestracji to mój numer służbowy – tel. 796 995 486.
Rzadziej, ale również zabiegi przeprowadzam w renomowanej placówce Centrum Medycyny, Fizjoterapii i Rehabilitacji Artkinezis w Żyrardowie przy ul. Wiejskiej 21 oddalonym 50 km od Warszawy. Do Centrum dojeżdża się drogą szybkiego ruchu tj. autostradą A2 w 30-40 min. z Warszawy. Możliwe jest również dotarcie pociągiem – około 30 minut jadąc ze stacji Warszawy Centralnej lub Zachodniej.
Telefon do rejestracji Artkinezis Żyrardów – tel. 46 858 10 90.
Dodatkowo dokładny adres i telefon do umówienia wizyty lub zabiegu znajduje się w zakładce Kontakt na mojej stronie. Można też skorzystać z formularza kontaktowego.
Blokada nadtwardówkowa – skutki uboczne
Możliwe skutki uboczne po wykonaniu zastrzyku nadtwardówkowego to:
krwawienie w miejscu wkłucia igły,
obrzęk okolicy poddanej zabiegowi,
wzrost ciśnienia tętniczego oraz zaburzenia gospodarki węglowodanowej np. poprzez wzrost glikemii,
niedowład, zaburzenie siły mięśniowej w obrębie kończyn dolnych,
zaburzenia czucia.
Zalecenia po powrocie do domu po zastrzyku – rehabilitacja
W dniu zabiegu zalecam oszczędzający tryb życia. W kolejnych dniach możliwe jest wykonywanie wszystkich czynności, przy czym dobrze byłoby nie dźwigać ciężkich przedmiotów i nie wykonywać częstych pochyleń. Od 3 dnia po zabiegu pacjent najczęściej zauważa poprawę dolegliwości. Jest to więc dobry okres, żeby „pójść za ciosem” i rozpocząć rehabilitację pod okiem fizjoterapeuty lub na własną rękę.
Na stronie głównej PolecanyOrtopeda.pl w lewym, dolnym rogu można zostawić swój adres e-mail celem otrzymania gotowego zestawu świetnie dobranych ćwiczeń dla pacjentów z problemami w obrębie kręgosłupa lędźwiowego.
Gorąco namawiam na to pacjentów, ponieważ w tym okresie można wykorzystać dobroczynne skutki zabiegu i uzyskać jeszcze lepsze efekty. Ponadto może to być przełom w nawyku regularnego uprawiania aktywności fizycznej. Jak wiemy wpływa ona dobroczynnie zarówno na zdrowie fizyczne, jak i psychiczne pacjenta.
Oczywiście pacjent nawet bez rehabilitacji odczuje zmniejszenie dolegliwości bólowych i zwiększy się komfort życia w postaci wyższej jakości snu, wykonywania codziennych czynności i ułatwienia kontaktów społecznych.
Zastrzyk nadtwardówkowy – ile zwolnienia lekarskiego po zabiegu?
Z racji, że opisywana powyżej procedura medyczna jest de facto zabiegiem operacyjnym, pacjent otrzymuje zwolnienie lekarskie do pracy na okres 2-4 tygodni celem niezbędnej rekonwalescencji.
Dokładny czas zwolnienie lekarskiego ustalam z pacjentem. Mam wówczas na na uwadze wszystkie uzyskane informacje i osobiste preferencje, np. chęć szybkiego powrotu do pracy.
Gorąco zachęcam do kontaktu telefonicznego, ponieważ konsekwentnie pracuję nad udoskonaleniem metod. Poszerzam również możliwości leczenia dolegliwości bólowych kręgosłupa – i nie tylko. W chwili czytania artykułu część zawartych powyżej informacji, może być już nieaktualna i/lub będę wykonywał nowe zabiegi np. krioanalgezja.
