Do jednych z częściej występujących schorzeń w obrębie kompleksu barkowego należy zapalenie kaletki podbarkowej. Podrażnienie tej struktury jest związane między innymi z wykonywaniem powtarzalnych ruchów w obrębie barku, które prowadzą do przeciążenia mięśnia nadgrzebieniowego i stożka rotatorów oraz podrażnienia kaletki. W początkowym stadium schorzenia objawy nie muszą wystąpić, jednak jeśli już się pojawią, wiążą się z bólem, obrzękiem i ograniczeniem ruchomości. Jakie są przyczyny zapalenia kaletki podbarkowej oraz jak przebiega leczenie?
Spis treści
Kaletka podbarkowa – co to jest i gdzie się znajduje? Funkcje
Duża i podłużna struktura wypełniona płynem, która znajduje się pod więzadłem kruczo-ramiennym oraz między pierścieniem stożka rotatorów (ścięgnami mięśni: nadgrzebieniowego, podgrzebieniowego, obłego mniejszego i podłopatkowego) a wyrostkiem barkowym to kaletka podbarkowa. Struktura ta nachodzi również na górną część kości ramiennej, znajdując się w bliskiej odległości od mięśnia naramiennego. Jakie są jej funkcje?
Kaletka podbarkowa:
ułatwia ślizg między ścięgnem mięśnia nadgrzebieniowego a wyrostkiem barkowym,
ułatwia poruszanie się kości ramiennej pod wyrostkiem barkowym,
zmniejsza tarcie struktur miękkich o struktury kostne w obrębie stawu ramiennego.
Zapalenie kaletki podbarkowej – przyczyny i opis schorzenia
Istotą zapalenia kaletki barkowej jest jej podrażnienie w wyniku częstych i powtarzalnych ruchów w obrębie ramienia i barku. Uprawianie sportów takich jak siatkówka lub tenis, w których obecne są ruchy unoszenia kończyny i zamachy, powoduje silne obciążenie mięśnia nadgrzebieniowego. Jednocześnie uciskana jest kaletka podbarkowa, co w przyszłości powoduje wspomniane już jej podrażnienie, a następnie zgrubienie i finalnie – zapalenie.
Oprócz sportowców, na omawiane schorzenie narażenie są budowlańcy czy osoby zawodowo zajmujące się sprzątaniem. Dotyczy to również wszystkich innych profesji i aktywności fizycznych, w których ręce są uniesione i znajdują się powyżej głowy.
Do innych przyczyn zapalenia tej struktury możemy zaliczyć:
zmiany zwyrodnieniowe w postaci osteofitów, czyli narośli kostnych. Twory te mogą bezpośrednio stykać się z kaletką i ją podrażniać,
urazy w obrębie barku – kontuzje ścięgien lub więzadeł prowadzą do ich zgrubienia, a następnie ucisku kaletki barkowej. Głównym urazem powodującym zapalenie jest upadek na kończynę górną,
mikrourazy barku, a więc niewielkie, lecz powtarzające się uszkodzenia mięśni i ścięgien, wywołane np. intensywnym treningiem,
nieprawidłową postawę ciała, która powoduje przeciążenie barku.
Zapalenie kaletki a zespół ciasnoty podbarkowej
Zgrubiała kaletka przestaje pełnić swoje funkcje ułatwiające i amortyzujące ruch. Jej przerośnięcie ogranicza ruchomość w obrębie barku, a to powoduje dolegliwości bólowe. Tym samym stanowi początkowe stadium innego schorzenia, jakim jest zespół ciasnoty podbarkowej. W praktyce polega to na zmniejszeniu przestrzeni między głową kości ramiennej a wyrostkiem barkowym łopatki.
Zapalenie kaletki barkowej – objawy
Zapalenie kaletki barkowej wiąże się przede wszystkim z bólem, który jest skutkiem ucisku powiększonej struktury na zakończenia nerwowe. W pierwszym stadium tego schorzenia dolegliwości pojawiają się głównie po aktywności fizycznej lub na skutek wykonywania czynności codziennych takich jak mycie okien. Pacjenci zauważają również nieznaczne osłabienie siły podczas unoszenia ramienia.
W miarę postępowania zapalenia ból obejmuje przednią i boczną stronę ramienia oraz może promieniować w 2 kierunkach: górnym (do szyi) i dolnym (do łokcia, a nawet nadgarstka). Występuje nie tylko w wyniku podjęcia wysiłku, ale również w spoczynku. Wielu pacjentów skarży się również na problemy ze snem związane z bolesnością nocną. Jest ona samoistna lub spowodowana spaniem na zajętym zapaleniem ramieniu.
Inne objawy zapalenia kaletki podbarkowej to:
trudność unoszenia ramienia powyżej 90 stopni (czyli powyżej linii barku),
może pojawić się zaczerwienienie świadczące o toczącym się zapaleniu,
sztywność mięśni odpowiadających za ruch w barku.
Diagnostyka zapalenia kaletki podbarkowej
W przypadku diagnostyki zapalenia kaletki podbarkowej najskuteczniejszym badaniem obrazowym jest USG. Jego dużą zaletą jest możliwość rozpoznania w czasie rzeczywistym oraz ocena zachowania się poszczególnych struktur barku podczas ruchu ramienia. Wszystkie gabinety, w których przyjmuję wyposażone są w nowoczesny aparat do ultrasonografii. Dzięki niemu jestem w stanie ocenić czy w barku toczy się aktywne zapalenie oraz z jaką ilością zebranego płynu mamy do czynienia.
Badanie RTG jest pomocne w przypadku chęci wykluczenia innych schorzeń w obrębie barku lub znalezienia przyczyny zapalenia kaletki. Pozwala między innymi zobrazować obecność osteofitów na strukturach kostnych, które są wyznacznikiem choroby zwyrodnieniowej i mogą uciskać kaletkę barkową.
Kaletka barkowa – leczenie stanu zapalnego
Leczenie takiego schorzenia jak zapalenie kaletki podbarkowej powinno rozpocząć się od czasowego zaprzestania przez pacjenta wykonywania czynności, które prowadzą do zwiększenia ucisku na tę strukturę i nasilenia bólu. Jeśli dolegliwości nie są zaawansowane – zalecam wówczas ich ograniczenie, a nie całkowite wykluczenie. Bardzo dobrym rozwiązaniem jest umieszczenie kończyny w temblaku na okres ok. 10 dni. W przypadku zapalenia bardzo ważna jest bowiem regeneracja.
Leczenie iniekcyjne i fizykoterapeutyczne
W leczeniu zapalenia skuteczne są blokady sterydowe, które podawane są prosto do kaletki w postaci zastrzyku. Najważniejszą zaletą tej metody jest:
celowane działanie dokładnie w tym miejscu, w którym jest stan zapalny, ponieważ blokadę podaję pod kontrolą USG,
mała inwazyjność,
zauważalna poprawa stanu pacjenta już po 1-2 dniach, a znaczne zmniejszenie dolegliwości po kilku dniach od iniekcji.
Blokady sterydowe mają za zadanie zmniejszyć zapalenie kaletki podbarkowej i ból. Dodatkowo w przypadku zebrania się dużej ilości płynu w kaletce na skutek zapalenia, ściągam jego nadmiar pod kontrolą USG podczas tej samej wizyty.
Z zakresu fizykoterapii skuteczna jest terapia laserem wysokoenergetycznym HILT, którego zaletą jest wnikanie w głębsze warstwy. Jego działanie polega przede wszystkim na przyspieszeniu regenerację kaletki.
Leczenie objawowe oczywiście nie niweluje przyczyn, które doprowadziły do patologii w obrębie kaletki barkowej. Przypadek każdego pacjenta należy więc rozpatrywać indywidualnie. Jeśli determinantem zapalenia są zmiany zwyrodnieniowe – nie cofniemy ich. Jako lekarz mogę jednak nauczyć pacjenta prawidłowego wzorca ruchu w barku, który przez ból został zaburzony. Z kolei jeśli przyczyna tkwi w uszkodzonych i przerośniętych ścięgnach uciskających kaletkę – nie wykluczałbym artroskopii barku.
Bibliografia:
Łukowicz M. (i in.), Laseroterapia wysokoenergetyczna (HILT) – zastosowania kliniczne, Acta Bio-Optica et Informatica Medica. Inżynieria Biomedyczna 2007, 13(4): 326-330.
Samborski W., Terapia zespołów bólowych z grupy reumatyzmu tkanek miękkich, Przew Lek 2007, 3: 51-54.
Ramazan L., Zespół cieśni podbarkowej – wybrane problemy diagnostyki, terapii i rehabilitacji, Wydawnictwo Medunio, Lublin 2020
Majdan M., Metera K., Diagnostyka funkcjonalna i leczenie uszkodzeń tkanek miękkich stawu barkowego w wybranych metodach fizjoterapii, Zeszyty Naukowe WSSP 2013, 17: 149-174.
Specjalizuję się w ortopedii i traumatologii. Regularnie wykonuję USG narządu ruchu. Moim celem jest jak najmniej inwazyjny oraz szybki powrót do pełnego zdrowia u pacjentów. Pracuję w Szpitalu Zachodnim w Grodzisku Mazowieckim koło Warszawy. Pacjentów przyjmuję w gabinecie prywatnym na warszawskim Ursusie oraz w kilku innych poradniach. Zachęcam do bezpośredniego kontaktu - tel. 796-995-486 lub mailowo. Więcej na mój temat przeczytają Państwo w zakładce O mnie.
