Niezależnie od Twojego wieku ani tego, czy jesteś profesjonalnym sportowcem czy amatorem, twój układ kostno-mięśniowy jest narażony na różne urazy. Jednym z nich jest uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej. Ta mała, ale niezwykle istotna, struktura stawu kolanowego odgrywa kluczową rolę w jego stabilizacji i płynnym funkcjonowaniu. W tym artykule przyjrzymy się temu, dlaczego łąkotka przyśrodkowa jest tak istotna, jakie są najczęstsze przyczyny jej uszkodzenia, a także na czym polega leczenie urazu.
Spis treści
Łąkotka przyśrodkowa – co to jest, gdzie się znajduje, jej znacząca rola
Łąkotka przyśrodkowa to jedna z dwóch półksiężycowatych chrząstek stawu kolanowego, która jest zbudowana z tkanki łącznej włóknistej. W przekroju anatomicznym można zauważyć, że oddziela od siebie kości udową i piszczelową, jednocześnie znajdując się po wewnętrznej stronie jamy stawu kolanowego. Koniec łąkotki przyśrodkowej jest silnie przytwierdzony do kości piszczelowej za pomocą więzadeł, takich jak więzadło poboczne przyśrodkowe, więzadło łąkotkowo-piszczelowe i więzadło rogu tylnego.
A dlaczego mówimy o łąkotce przyśrodkowej w kontekście jej uszkodzenia? Mianowicie, jej ścisłe przytwierdzenie do torebki stawowej w okolicy więzadła pobocznego przyśrodkowego czyni ją sztywną, a przez to podatną na bardzo częste urazy.
Łąkotka przyśrodkowa kolana – funkcje
Łąkotka przyśrodkowa odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu stawu kolanowego. Jej główne funkcje to:
Amortyzacja i rozkładanie obciążenia – łąkotka przyśrodkowa działa jak naturalny amortyzator, absorbując siły działające na staw kolanowy podczas chodzenia, biegania i innych aktywności fizycznych. Pomaga również w równomiernym rozkładaniu obciążenia między kością udową a piszczelową.
Stabilizacja kolana, czyli ochrona przed nadmiernymi ruchami i skręceniami stawu. Łąkotka zapobiega w ten sposób urazom i uszkodzeniom więzadeł oraz innych struktur wewnętrznych.
Poprawa równowagi biomechanicznej – poprzez utrzymanie właściwej równowagi biomechanicznej stawu kolanowego, łąkotka przyśrodkowa pomaga w utrzymaniu płynności ruchu i zapobiega nadmiernemu zużyciu chrząstki stawowej.
Uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej – przyczyny
Najczęstszą przyczyną uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej jest nagły ruch skrętny łydki przy zgiętej lub wyprostowanej nodze. U osób młodych dochodzi do tego np. podczas upadku, biegu na nierównym terenie czy w wyniku kolizji sportowej. Do innej sytuacji należy uprawianie sportów takich jak tenis, koszykówka lub narciarstwo, w których kolano jest silnie obciążane. To jednak nie wszystko. Co jeszcze prowadzi do uszkodzenia łąkotki kolana?
Długotrwałe i powtarzające się nadmierne wyginanie stawu kolanowego może prowadzić do stopniowego zużycia łąkotki przyśrodkowej. Osoby, które pracują w zawodach wymagających częstego klęczenia lub wyginania kolana, mogą być bardziej narażone na tego rodzaju uszkodzenia.
Starzenie się układu ruchu – z wiekiem chrząstka w stawach ulega naturalnemu zużyciu. Uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej u starszych osób po 60. roku życia jest najczęściej horyzontalne. Do uszkodzenia mogą doprowadzić m.in. zmiany zwyrodnieniowe w postaci torbieli.
U kobiet w wieku podeszłym uszkodzenie łąkotki jest wynikiem zmniejszenia szpary stawowej i występowania kolana szpotawego. Wówczas dochodzi do mechanicznej kompresji łąkotki przyśrodkowej, co skutkuje jej pęknięciem oraz ekstruzją (wypchnięciem poza staw).
Rodzaje uszkodzenia łąkotki kolana
Wyróżniamy trzy najważniejsze rodzaje niestabilnego uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej kolana:
Uszkodzenie typu ,,rączka od wiadra” – polega na podłużnym pęknięciu łąkotki (czyli wzdłuż jej przebiegu) i oderwaniu jej fragmentu od kości; oderwany fragment przypomina kształtem rączkę od wiadra.
Uszkodzenie typu ,,papuzi dziób” – do uszkodzenia dochodzi poprzecznie i do góry (niejako wgłąb łąkotki), a kształt uszkodzenia przypomina dziób ptaka.
Uszkodzenie typu ,,Flap” – to uszkodzenie horyzontalne polegające na oderwaniu jednej warstwy łąkotki, która odstaje.
Łąkotka przyśrodkowa kolana – jakie są objawy w przypadku jej uszkodzenia?
Głównym objawem uszkodzenia jest ostry ból w przyśrodkowej części kolana. Dolegliwość pojawia się dopiero pod wpływem obciążania stawu, a więc klękania, spacerowania czy wchodzenia po schodach. Z reguły nie występuje w spoczynku, chyba że łąkotka ociera się nadmiernie o staw. Objawy uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej to również:
miejscowy obrzęk zlokalizowany po wewnętrznej stronie kolana,
sztywność stawu, trudności w wykonywaniu swobodnych ruchów zginania i prostowania,
Uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej w kolanie – diagnostyka
Diagnostyka uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej składa się z kilku etapów. Są nimi:
Wywiad medyczny
Na konsultacji ortopedycznej przeprowadzam z pacjentem wywiad, pytając o historię urazu kolana (w tym o sposób, w jaki do niego doszło), czas trwania dolegliwości oraz dokładne objawy, takie jak: ból, obrzęk, trudności w chodzeniu lub inne dolegliwości. Ważne jest ustalenie, czy istnieją inne istotne problemy z kolanem lub inne choroby, które mogą wpływać na funkcjonowanie stawu.
Badanie kliniczne
Podczas badania klinicznego badam ból przy ucisku i palpacji obszaru przyśrodkowego kolana, który może sugerować uszkodzenie MCL. Sprawdzam również zakres ruchu w stawie kolanowym, ruchomość rzepki, a także ocieplenie skóry.
Testy diagnostyczne
Test Payra – pacjent siada skrzyżnie. Badający naciska na staw, w którym prawdopodobnie są uszkodzenia. Jeśli podczas nacisku wystąpi ból po przyśrodkowej stronie kolana, może to wskazywać na uraz łąkotki przyśrodkowej.
test Apleya – pacjent leży na brzuchu ze zgiętym do 90 stopni kolanem. Badający wywiera nacisk na boczną stronę kolana, jednocześnie stabilizując nogę. Następnie wykonuje rotację zewnętrzną podudzia. Jeśli ruchomość rotacji jest mniejsza niż w kończynie zdrowej, może to wskazywać na uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej. Potwierdza to występujący ból.
test Childressa – pacjent wykonuje głęboki przysiad tak, aby jego pośladki znalazły się jak najbliżej stóp. Następnie, w tej pozycji, porusza się do przodu (tzw. kaczym chodem). Jeśli podczas testu pacjent odczuwa ból wraz z trzeszczeniem w kolanie, może to wskazywać na uszkodzenie łąkotki.
Badania obrazowe
W gabinecie wykorzystuję wysokiej klasy aparat USG, który natychmiastowo rozpoznajeuszkodzenie łąkotki przyśrodkowej. Dodatkowo można wykonać rezonans magnetyczny, aby zidentyfikować uszkodzenie (np. czy jest to rozdarcie czy pęknięcie). MRI umożliwia dodatkowo ocenę ewentualnych towarzyszących uszkodzeń, takich jak uszkodzenia więzadeł krzyżowych, chrząstki stawowej czy innych struktur w obrębie kolana.
W przypadku uszkodzeń łąkotki, do których doszło na tle zwyrodnień lub lekkich uszkodzeń, wprowadza się leczenie zachowawcze. Wówczas bardzo ważne jest:
oszczędzanie kolana,
unikanie przeciążeń,
stosowanie zimnych okładów,
cykliczne stosowanie opaski elastycznej,
podjęcie rehabilitacji.
Jeśli nie daje to pożądanych rezultatów, a dodatkowo pacjent jest osobą aktywną i nie chce poddać się zabiegowi – rozważam iniekcję PRP (z osocza bogatopłytkowego). Potrzebne są wówczas 2 zastrzyki w odstępach 3-tygodniowych pod kontrolą specjalistycznego sprzętu ultrasonograficznego. Wykonuję je w Centrum Medycznym Bemowo na ul. Wrocławskiej 21 w Warszawie. Koszt 1 zastrzyku wraz z konsultacją wynosi 900 zł. Po iniekcji konieczne jest unieruchomienie stawu za pomocą ortezy przez min. 7 dni, poruszanie się za pomocą kul ortopedycznych oraz oszczędzanie kończyny.
Uszkodzenie łąkotki kolana – leczenie operacyjne
Decyzja o przeprowadzeniu zabiegu operacyjnego w przypadku uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej zależy od wielu czynników, takich jak stopień uszkodzenia czy intensywność objawów. Operacji nie wymagają jednak uszkodzenia stabilne, czyli takie, w których łąkotka nie wchodzi do wewnątrz stawu, a pacjent nie odczuwa bólu.
Statystycznie mogę jednak stwierdzić, że większość urazów łąkotki wymaga zabiegu operacyjnego, ale ostateczną decyzję o kwalifikacji pacjenta podejmuję na podstawie badania klinicznego oraz rezonansu magnetycznego.
Meniscectomia, czyli częściowe usunięcie łąkotki metodą artroskopową – przebieg
Meniscectomia metodą artroskopową polega na usunięciu uszkodzonego fragmentu łąkotki za pomocą artroskopu w znieczuleniu miejscowym. Zabieg wymaga wykonania nacięcia o szerokości ok. 1 cm, podczas którego za pomocą kaniuli wprowadza się odpowiednie narzędzia oraz kamerę. Zniszczone tkanki są rozdrabniane, a następnie usuwane za pomocą ssaka. Po zabiegu powstaje blizna o szerokości ok. 6 mm.
W pierwszych dniach po zabiegu może być konieczne przyjmowanie leków przeciwbólowych. Przez ok. 2 tygodnie pacjent powinien oszczędzać nogę i nosić stabilizator stawu kolanowego, a także przez ok. miesiąc uczęszczać na rehabilitację.
Meniscectomia na NFZ jest możliwa, jednakże czas oczekiwania waha się między 1 miesiąc a nawet półtora roku. Prywatnie ceny tego zabiegu zaczynają się od 3 500 zł a kończą na ok. 5 500 zł.
Artroskopowe szycie łąkotki
Szycie łąkotki jest bezwzględnym wskazaniem w przypadku uszkodzeń niestabilnych, czyli typu ,,rączka od wiadra” lub ,,papuzi dziób”. Główną zaletą tego zabiegu jest zachowanie łąkotki w całości, co pozwala utrzymać prawidłową biomechanikę stawu. Zabieg ten nie gwarantuje jednak pełnego wygojenia się chrząstki u osób po 40. roku życia oraz osób w wieku podeszłym, u których występują zmiany zwyrodnieniowe.
Szycie łąkotki metodą artroskopową przebiega w znieczuleniu przewodowym (znieczuleniu nerwu), co oznacza, że podczas zabiegu pacjent jest świadomy i można nawiązać z nim kontakt. Za pomocą artroskopu wraz z odpowiednimi narzędziami po jednej stronie uszkodzenia zostają wprowadzone implanty. Są połączone nitką samościągającą, która znajduje się po drugiej stronie. Po jej zaciśnięciu krawędzie przerwania łąkotki zbliżają się do siebie oraz zostają przyszyte do torebki stawowej.
Zabieg, w zależności od zaawansowania urazu, trwa od 45 minut do nawet 2,5 godziny. W czasie 2 tygodni od operacji pacjent powinien nosić ortezę zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy. Bezpośrednio po zabiegu oraz przez pierwsze kilka dni nie jest wskazane wykonywanie ruchów rotacyjnych kolana. Oczywiście nie można zaniechać rehabilitacji pooperacyjnej, która powinna zostać skrupulatnie zaplanowana przez fizjoterapeutę w oparciu o konsultację z ortopedą.
Cena artroskopowego szycia łąkotki waha się od 3 500 zł do 11 000 zł w różnych miastach i klinikach.
Jesteś aktywny sportowo? Sprawdź, jak zapobiec uszkodzeniu łąkotki przyśrodkowej
Zapobieganie uszkodzeniom łąkotki przyśrodkowej jest kluczowym aspektem dbania o sprawność stawu kolanowego. Odpowiednia profilaktyka może znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia tego rodzaju urazu. Oto kilka kluczowych praktyk, które możesz wdrożyć, jeśli jesteś aktywny fizycznie:
Pamiętaj o rozgrzewce przed każdą aktywnością fizyczną! To ona odgrywa kluczową rolę w przygotowaniu stawów i mięśni do obciążeń. Rozciąganie mięśni, krążenie krwi oraz zwiększenie elastyczności stawów przygotowują kolana na nagłe i dynamiczne ruchy, które mogą prowadzić do urazów. Szczególnie ważna jest rozgrzewka przed intensywnymi aktywnościami sportowymi, takimi jak bieganie, piłka nożna czy koszykówka.
Zwróć uwagę na technikę ćwiczeń. Osoby uprawiające sporty, a zwłaszcza te wymagające dynamicznych ruchów stawu kolanowego, powinny stosować odpowiednie techniki treningowe. Trening siłowy i kondycyjny, skupiający się na wzmacnianiu mięśni stabilizujących staw kolanowy, może pomóc w zabezpieczeniu przed urazami. Ważne jest również dbanie o równowagę mięśniową, aby unikać nadmiernego obciążenia łąkotki.
Wykonuj ćwiczenia wzmacniające staw kolanowy. Te, które skupiają się na mięśniach uda są niezwykle ważne dla stabilizacji stawu i zapobiegania uszkodzeniom łąkotki przyśrodkowej. Ćwiczenia te mogą obejmować przysiady, wypychania nóg, wspięcia na palce oraz wiele innych. Regularna praktyka takich ćwiczeń pomaga w budowaniu siły mięśniowej oraz utrzymaniu właściwej równowagi mięśniowej wokół stawu kolanowego.
Zadbaj o swoje kolana – podsumowanie
Rozpoznanie uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej jest kluczowe dla zapewnienia odpowiedniego leczenia i rehabilitacji. Pominięcie tego problemu może prowadzić do postępujących uszkodzeń stawu kolanowego. Dlatego też pacjenci, którzy doświadczają objawów, takich jak: ból, obrzęk, trudności w ruchu czy trzeszczenie w stawie kolanowym, nie powinni bagatelizować tych sygnałów i powinni jak najszybciej skonsultować się z lekarzem ortopedą. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą zdecydowanie poprawić rokowanie pacjenta.
Jeśli już otrzymałeś diagnozę uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej lub podejrzewasz takie uszkodzenie, istnieje wiele kroków, które mogą Ci pomóc. Przestrzegaj zaleceń lekarskich, uczestnicz w fizjoterapii, wykonuj ćwiczenia wzmacniające. Oprócz tego unikaj czynników ryzyka, które mogą prowadzić do nasilenia uszkodzenia, takich jak aktywności wymagające gwałtownych ruchów kolana.
Pamiętaj, że zdrowie stawów kolanowych ma ogromne znaczenie dla jakości życia i Twojej zdolności do prowadzenia aktywnego trybu życia. Dlatego też, gdy zauważysz u siebie niepokojące objawy, nie zwlekaj z reakcją.
Bibliografia
Hyun-Soo M., (i in.), Medial meniscus posterior root tear: How far have we come and what remains? Medicina (Kaunas) 2023, 59(7)
Kouzelis A. (i in.), Arthroscopic treatment of a „Bucket-Handle Like Tear” Lesion of the Medial Meniscus. Cureus 2022, 14(3): 228-230.
Shiwaku K. (i in.), The role of the medial meniscus in anterior knee stability, Orthop J Sports Med. 2022, 10(11)
Yang W. (i in.), Application of continuous sewing machine like suture technique in meniscus injury, Arthrosc Tech 2023, 12(5): 715-721.
Specjalizuję się w ortopedii i traumatologii. Regularnie wykonuję USG narządu ruchu. Moim celem jest jak najmniej inwazyjny oraz szybki powrót do pełnego zdrowia u pacjentów. Pracuję w Szpitalu Zachodnim w Grodzisku Mazowieckim koło Warszawy. Pacjentów przyjmuję w gabinecie prywatnym na warszawskim Ursusie oraz w kilku innych poradniach. Zachęcam do bezpośredniego kontaktu - tel. 796-995-486 lub mailowo. Więcej na mój temat przeczytają Państwo w zakładce O mnie.
