Czy gęsia stopka Cię dotyczy? Objawy, przyczyny i kompleksowe podejście do terapii

Pewnie słyszałeś o niej nie raz. Ale czy w istocie zastanawiałeś się, co to jest gęsia stopka? Odpowiadam, bo jej problemy mogą dotyczyć i Ciebie! Gęsia stopa to miejsce na przyśrodkowej stronie stawu kolanowego, w którym łączą się ścięgna trzech mięśni uda: krawieckiego, smukłego i półścięgnistego. Jednak nie w samej strukturze leży problem. Dopiero powstawanie zapalenia gęsiej stopki powinno zwrócić Twoją uwagę. Jak je rozpoznać i do jakiego specjalisty się udać, by sobie pomóc? Aż wreszcie – na czym polega profilaktyka gęsiej stopki, aby zapalenie nie wracało?

Co to jest gęsia stopka?

We wstępie artykułu nakreśliłem Ci nieco, co to jest gęsia stopka w kolanie. Pora na szczegóły. Gęsia stopa zawdzięcza swoją nazwę kształtowi połączenia mięśni krawieckiego, smukłego i półścięgnistego. Ich ścięgna biegną blisko siebie po przyśrodkowej stronie stawu kolanowego. Następnie łączą się w jedno pasmo, które przyczepia się do powięzi (cienkiej błonki) kości piszczelowej. Patrząc wprost na zdjęcie przedstawiające kolano od wewnątrz, na pewno zauważysz, że takie ustawienie przypomina palce gęsi i kawałek jej nogi.

Gęsia stopka – mięśnie i ich udział w ruchach nogi

Mięśnie tworzące gęsią stopkę są zaangażowane w zginanie stawu kolanowego, a także jego rotację (obrót) do wewnątrz. Prześledźmy funkcje wszystkich trzech mięśni:

• mięsień krawiecki – zgina kolano, a podczas zgięcia delikatnie skręca je do wewnątrz,
• mięsień smukły – zgina kolano i rotuje je do wewnątrz, a przy wyprostowanym kolanie obraca udo do środka,
• mięsień półścięgnisty – należy do mięśni kulszowo-goleniowych i odpowiada przede wszystkim za zginanie stawu kolanowego

Niektóre z powyżej wymienionych mięśni oddziałują również na staw biodrowy, jednak nie nim się dzisiaj zajmujemy.

Objawy zapalenia gęsiej stopki, czyli ból kolana po wewnętrznej stronie. Ale czy tylko?

To prawda, że zapalenie ścięgien gęsiej stopki objawia się przede wszystkim bólem. Jeśli dotyczy Cię omawiany problem z kolanem, ból odczuwasz najpewniej po przyśrodkowej i tylnej stronie stawu kolanowego. Nasila się podczas aktywności: wchodzeniu po schodach, wstawaniu z krzesła czy kucaniu. Ból gęsiej stopki może również wystąpić w nocy albo nad ranem. Towarzyszy mu bolesność uciskowa – podczas nacisku na okolicę, w której znajduje się wspólny przyczep wspomnianych wcześniej mięśni, możesz odczuć ból.

Jednak nie tylko dolegliwości bólowe są charakterystyczne dla tego schorzenia. Objawy zapalenia gęsiej stopki to również:

• miejscowy obrzęk po wewnętrznej stronie kolana,
• zwiększone napięcie mięśni: krawieckiego, smukłego i półścięgnistego,
• poranna sztywność stawu kolanowego,
• ocieplenie kolana.

Przyczyny zapalenia gęsiej stopki

Powstawanie zapalenia gęsiej stopki jest spowodowane przez:

• zbyt szybkie zwiększanie intensywności treningów; dotyczy to przede wszystkim początkujących sportowców, którzy w krótkim czasie chcą osiągnąć jak najlepsze cele treningowe lub niedostatecznie dobrze przygotowują się do aktywności,
• brak rozgrzewki lub zbyt krótka rozgrzewka przed ćwiczeniami,
• chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego,
• koślawość kolan,
• nadwagę lub otyłość,
• brak regeneracji po treningu i/lub między treningami,
• cukrzycę,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• urazy w obrębie kolana.

Występowanie zapalenia gęsiej stopki uzależnione jest również od osłabienia mięśni kulszowo-goleniowych.

Diagnostyka zapalenia gęsiej stopki u ortopedy

Nie wiesz, gdzie uzyskać pomoc przy gęsiej stopce? Rozpoznanie zapalenia gęsiej stopki odbywa się zwykle na konsultacji lekarskiej u ortopedy (polecany ortopeda w Warszawie – link). Pacjenci najczęściej zgłaszają się wówczas, gdy odczuwają ból kolana, który nasila się nawet podczas zwykłych aktywności codziennych.

W jaki sposób przebiega u mnie diagnoza zapalenia gęsiej stopki? To kilkuetapowy proces, który po pierwsze – ma na celu potwierdzić lub wykluczyć występowanie tego schorzenia, a po drugie – wykluczyć lub potwierdzić występowanie innych problemów w okolicy kolana.

Diagnoza zapalenia gęsiej stopki obejmuje:

1. Szczegółowy wywiad lekarski, podczas którego pytam pacjenta między innymi o charakter i nasilenie bólu, trudności w ruchu, oraz o okoliczności, w których objawy się nasilają lub łagodzą. Nie bez znaczenia jest również stopień aktywności fizycznej i w jaki sposób ta aktywność przebiega oraz pełna historia chorób i urazów.
2. Badanie fizykalne. Obejmuje ono ocenę zakresu ruchu w stawie kolanowym, palpację mięśni, ocenę siły mięśniowej, a także sprawdzenie ewentualnych oznak zapalenia takich jak ciepło czy obrzęk.
3. Testy funkcjonalne, czyli testy ruchowe. Oceniają zdolność pacjenta do wykonywania konkretnych ruchów i aktywności, co pozwala mi na dokładniejszą ocenę funkcji stawu kolanowego.
4. Badanie obrazowe w postaci USG, które wykonuję na miejscu w gabinecie. W przypadku wątpliwości, zlecam również badanie MRI, które pozwala wykluczyć lub potwierdzić występowanie innych schorzeń, które mogą imitować gęsią stopkę.

Leczenie zapalenia gęsiej stopki – maść, zastrzyki, a może operacja?

Leczenie zapalenia gęsiej stopki Może przybierać różne formy, w zależności od nasilenia objawów oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. Dostępne metody leczenia to m.in. maści, zastrzyki, a w konkretnych przypadkach nawet operacja. Pamiętaj jednak, że decyzja o leczeniu należy do ortopedy.

Maść na zapalenie gęsiej stopki

Maść możesz wykorzystać jako domową pomoc przy gęsiej stopce w początkowej fazie schorzenia. Powinna zawierać zarówno składniki przeciwbólowe, jak i przeciwzapalne takie jak diklofenak czy etofenamat. Smarowanie kolana połącz z chłodnymi okładami – oczywiście nie w tym samym momencie. Jeśli po kilku dniach objawy nie ustąpią, skontroluj swoje samopoczucie z ortopedą. Może się okazać, że domowe leczenie nie jest dla Ciebie wystarczające i trzeba będzie wdrożyć inne metody leczenia.

Zapalenie gęsiej stopki – zastrzyki

Zastrzyki w przypadku gęsiej stopki to iniekcje z glikortykosteroidami podawane bezpośrednio w miejsce bólowe. Wskazaniem do ich wykonania jest nieskuteczność innych metod leczenia (maści czy fizjoterapii w przeciągu ok. 4-5 tygodni od początku leczenia). Blokady ortopedyczne nie są jednak rozwiązaniem długofalowym, ponieważ wykonywane w nadmiarze mogą uszkadzać ścięgna. Bezpieczną liczbą jest seria trzech zastrzyków, ale często wystarczy jeden. Iniekcje wykonuję zawsze pod kontrolą USG, aby jak najdokładniej dotrzeć do ogniska bólu.

Alternatywą dla glikokortykosteroidów są iniekcje kolagenowe. Kolagen jest głównym budulcem ścięgien, a podawany bezpośrednio sprzyja ich regeneracji.

Gęsia stopka – operacja. Kiedy jest możliwa?

Gęsia stopa właściwie nie jest sama w sobie wskazaniem do operacji. Mimo że często trzeba lawirować pośród różnych metod leczenia, ostatecznie te wcześniej wymienione są skuteczne w jej leczeniu. Co innego, gdy w obrębie stawu kolanowego występują inne patologie (np. osteofity w przebiegu choroby zwyrodnieniowej), które mogą uciskać ścięgna i prowadzić do ich zapalenia. Wówczas, na podstawie dokładnej analizy lekarskiej, rozważam zabieg operacyjny kolana.

Jak przebiega rehabilitacja zapalenia gęsiej stopki?

Rehabilitacja zapalenia gęsiej stopki to przede wszystkim rozpisany plan ćwiczeń wzmacniających mięśnie przyśrodkowej i przedniej części uda oraz rozciągających mięśnie gęsiej stopki. Spośród wszystkich główna uwaga powinna skupiać się na mięśniu czworogłowym uda, który ma największy wpływ na stabilizację kolana.

Wsparciem dla ćwiczeniem będzie kinesiotaping na gęsią stopkę. To metoda polegająca na przyklejaniu specjalnych elastycznych plastrów na skórę w celu wsparcia pracy mięśni i stawów. W przypadku gęsiej stopki, kinesiotaping może pomóc w stabilizacji stawu kolanowego, zmniejszeniu bólu oraz poprawie funkcjonowania mięśni kulszowo-goleniowych.

Bardzo ważne jest również rolowanie gęsiej stopki, ponieważ to w okolicy ścięgien może gromadzić się największe napięcie.

Zapobieganie urazom gęsiej stopki, czyli co robić, żeby nie bolało?

Brzmi to dość logicznie, bo urazy gęsiej stopki można wyeliminować poprzez pozbycie się przyczyn, które w przeszłości spowodowały zapalenie. Drugim sposobem jest zmniejszenie intensywności przebiegu danej przyczyny.

Przykładowo, jeśli urazy gęsiej stopki spowodowała nieprawidłowa technika biegu, zalecam, aby pacjent podjął współpracę z fizjoterapeutą lub trenerem, który te błędy wyeliminuje. Oczywiście po wygaszeniu stanu zapalnego. Jeśli natomiast winowajcą jest choroba zwyrodnieniowa, której cofnąć nie można – pomocne będą regularne ćwiczenia wzmacniające, rozciągające a także zastrzyki z osocza bogatopłytkowego. W tym przypadku działamy objawowo oraz zapobiegamy postępowaniu zwyrodnień aniżeli całkowicie eliminujemy przyczynę.

Determinanty bólu trzeba jednak najpierw znaleźć, dlatego zapraszam do na konsultację lekarską do jednych z moich gabinetów w Warszawie i okolicach. Na spotkaniu odkryjemy, co spowodowało gęsią stopkę i porozmawiamy o tym, co zrobić, aby zapobieganie urazom gęsiej stopki było skuteczne.

Profilaktyka gęsiej stopki – porady od ortopedy

1. Unikaj nadmiernego przeciążania stawu kolanowego, szczególnie jeśli jesteś długodystansowym biegaczem, kolarzem lub piłkarzem.
2. Dbaj o regenerację po wysiłku, a także o zachowanie odpowiedniego napięcia poszczególnych mięśni. Pomoże Ci w tym fizjoterapeuta.
3. Jeśli doskwiera Ci ból po przyśrodkowej stronie kolana, odwiedź ortopedę. Na kontrole wybieraj się regularnie.
4. Upewnij się, że prawidłowo wykonujesz ćwiczenia. Skontroluj to z trenerem.
5. Regularnie rozciągaj swoje mięśnie.
6. Pamiętaj, że nadwaga predysponuje do pojawiania się przeciążeń mięśni. Zwróć uwagę na to, czy Twoja waga jest na dobrym poziomie.
7. Stopniowo zwiększaj intensywność wysiłku i pamiętaj o przynajmniej 15-minutowej rozgrzewce. Nawet jeśli jeździsz na rowerze rekreacyjnie.

Gęsia stopka – pytania najczęściej zadawane przez pacjentów gabinecie

1. Ile trwa zapalenie gęsiej stopki?

To, ile trwa zapalenie gęsiej stopki zależy przede wszystkim od jego przyczyny. Na wpływ regeneracji ma również zaangażowanie pacjenta w rehabilitację oraz odpowiednio dobrane metody leczenia. Kluczowa jest także jak najszybsza diagnoza zapalenia gęsiej stopki.

2. Jak długo boli gęsia stopka?

Ból gęsiej stopki może utrzymywać się od kilku do kilkunastu tygodni. Zawsze staram się, aby zmniejszyć dolegliwości pacjenta do takiego stopnia, aby mógł normalnie funkcjonować. Kluczowe jest staranne zaplanowanie procesu leczenia i współpraca z fizjoterapeutą, a także regularne kontrole lekarskie.

3. Czy spuchnięte kolano od wewnętrznej strony zawsze wskazuje na gęsią stopkę?

Spuchnięte kolano od wewnętrznej strony oczywiście nie zawsze musi oznaczać, że mamy do czynienia z gęsią stopką. Podczas diagnostyki ortopedycznej wykorzystuję wszystkie dostępne metody diagnostyczne, które różnicują dolegliwości gęsiej stopki od innych schorzeń, np. uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej.

Bibliografia

1. Jeka S., Reumatyzm tkanek miękkich, Reumatologia 2012, 50(2): 166-176.
2. Kita K. (i in.), Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych – epidemiologia, diagnostyka i leczenie, Nowa Medycyna 2002.

Przeczytaj też:

1. Kolano skoczka – rozpoznanie, objawy, leczenie i rehabilitacja
2. ACL – więzadło krzyżowe przednie WKP – budowa, funkcje, rekonstrukcja
3. Kolano – najczęstsze choroby stawu kolanowego leczone przez Polecanego Ortopedę